To θανάσιμο λάθος των οπαδών του Brexit

13/11/2015

Η επιλογή Κάμερον να πάει σε δημοψήφισμα είναι ένας ριψοκίνδυνος ελιγμός. Ανούσιες οι απαιτήσεις του Βρετανού πρωθυπουργού από τις Βρυξέλλες. Χωρίς πραγματική στρατηγική για τις εναλλακτικές.

Τι εννοούμε όταν λέμε «εκτός» ; Φαίνεται εύλογο να ρωτήσει κανείς αυτούς που θέλουν να φύγει η Βρετανία από την Ε.Ε. πόσο αδιαπέραστη θα είναι η ομίχλη που θα καλύψει μετά από αυτό την Μάγχη.

Θα μείνει η Βρετανία στην ενιαία αγορά ή θα αποχωρήσει πλήρως ; Το ερώτημα δεν έχει βρει ακόμα απάντηση.

Η καμπάνια υπέρ της εξόδου έχει μετατρέψει την σιωπή αυτήν σε μια ομολογία πίστης. Κάποιος καχύποπτος θα σκεφτόταν ότι προσπαθούν να κρύψουν κάτι.

Από ότι φαίνεται ακόμα και η κυβέρνηση δεν έχει εξετάσει τι θα συνέβαινε αν οι δυσαρεστημένοι ψηφοφόροι στήριζαν το Brexit. Αυτό θα έδινε στον Ντέιβιντ Κάμερον (ή το πιθανότερο τον διάδοχο του) μια σαφή εντολή να παρατήσει την ένωση, αλλά χωρίς καθοδήγηση ή εντολή για το τι θα βάλει στην θέση της. Θα έπρεπε η Βρετανία να επιδιώξει ένα είδους συμφωνία σύνδεσης ; Η θα έπρεπε να κόψει όλους τους δεσμούς και όπως οι Ελισαβετιανοί να προσπαθήσει να ξαναφτιάξει την τύχη της στο παγκόσμιο σκηνικό ; Δεν πρόκειται για τυπικά ερωτήματα. Μια ψήφος υπέρ του Brexit απέχει πολύ από το να είναι μια αλλόκοτη ιδέα.

Ο κ. Κάμερον ελπίζει σε μια διαφορετική εξέλιξη. Η κυβέρνηση του με δυσκολία θα άντεχε την έξοδο της Βρετανίας από την ίδια της την ήπειρο. Πιθανότατα ούτε από το Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι αλήθεια ότι ο κ. Κάμερον λέει συχνά ότι θα αποχωρούσε από την ένωση αν δεν γίνουν μεταρρυθμίσεις, αλλά μόνο για να εντυπωσιάσει τους συντηρητικούς βουλευτές. Έχει πει στην Άγκελα Μέρκελ και στον Φρανσουά Ολάντ και σε κάθε άλλο ηγέτη μεγάλης χώρας ότι θέλει να μείνει.

Η επαναδιαπραγμάτευση, μάθαμε από το γράμμα του αυτήν την εβδομάδα στον Ντόναλντ Τουσκ, πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είναι αυτό που ήταν πάντοτε: ένα πολιτικό τέχνασμα για να πείσει τους βουλευτές των Τόρις ότι η ξεχωριστή θέση της Βρετανίας εντός της Ε.Ε. μπορεί να διατηρηθεί. Αν αυτό ακούγεται σαν ένα ριψοκίνδυνο παιχνίδι με το μέλλον της χώρας, είναι επειδή δεν είναι τίποτα λιγότερο από αυτό. Η εργατική κυβέρνηση του Χάρολντ Γουίλσον είχε κάνει ακριβώς τον ίδιο ελιγμό το 1975.

Οι απαιτήσεις που περιλαμβάνει η επιστολή είναι σημαντικές και την ίδια στιγμή ανούσιες. Σημαντικές για να διαμορφωθεί η πολιτική δυναμική εντός του κόμματος των Τόρις και ανούσιες όσον αφορά την συζήτηση για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της Ε.Ε. Η σχέση της Βρετανίας με την ένωση αλλάζει, κυρίως λόγω της στενότερης ενοποίησης με την ευρωζώνη. Αλλά, υποθέτοντας ότι θα κερδίσει τα περισσότερα από όσα θέλει, το διάβημα του κ. Κάμερον δεν θα αλλάξει πολλά γύρω από αυτό.

Μπορεί να πει κανείς πολλά για μεταρρυθμίσεις που μπορεί να κάνουν πιο αποτελεσματική την λειτουργία της Ε.Ε., να επεκτείνουν την ενιαία αγορά και να επιβεβαιώσουν την δέσμευση στο ελεύθερο εμπόριο. Τα μέτρα που θα λαμβάνονταν ειδικά για το Ηνωμένο Βασίλειο, θα προστάτευαν την θέση του έξω από το ευρώ και θα υπογράμμιζαν τα όρια της ενοποίησης. Η επιλογή για έξοδο από την «όλο και πιο στενή ένωση» είναι ουσιαστικά μια πολιτική χειρονομία. Οι διαπραγματεύσεις θα είναι σκληρές, αλλά μια συμφωνία είναι εφικτή.

Η μάχη για το δημοψήφισμα θα δοθεί σε ένα εντελώς διαφορετικό πεδίο. Η ουσία της υπόθεσης για την Ε.Ε. είναι η ίδια με αυτήν που περιέγραψε με εκπληκτική καθαρότητα η Μάργκαρετ Θάτσερ κατά την διάρκεια της καμπάνιας για το δημοψήφισμα του 1975. Η Βρετανία είναι ένα πιο πλούσιο και ασφαλές έθνος εντός του ευρωπαϊκού κλαμπ. Η Κοινοπολιτεία, η Αγγλόσφαιρα και όλα τα σχετικά είναι πολύτιμα συμπληρώματα στην συμμετοχή στην Ε.Ε. παρά ρεαλιστικές εναλλακτικές. Η Ε.Ε. ήταν και παραμένει, ένας από τους δύο πυλώνες της εξωτερικής πολιτικής της Βρετανίας. O άλλος είναι η αμυντική συμμαχία με τις ΗΠΑ που διασφαλίζει το ΝΑΤΟ. Όπως θα σας πει οποιοσδήποτε στην Ουάσιγκτον, οι δύο αυτοί πυλώνες δεν μπορούν να υπάρξουν ο ένας χωρίς τον άλλο.

Αυτοί που είναι υπέρ της εξόδου ακολουθούν μια πιο επιθετική στρατηγική. Μια Βρετανία έξω από την Ε.Ε. θα ήταν σε θέση να διαχειρίζεται μόνη της τα θέματα της και θα μπορούσε να κλείσει τα σύνορα στους πρόσφυγες. Ο υπολογισμός είναι πως η ταυτότητα και το συναίσθημα θα νικήσουν τους οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες. Το λαϊκιστικό κόλπο είναι η θέση κατά πάντων: κατά των ελίτ, κατά των επιχειρήσεων, κατά της παγκοσμιοποίησης, κατά των Βρυξελλών και φυσικά κατά της μετανάστευσης. Κατά την διάρκεια της καμπάνιας του 1975, ο βουλευτής Ιαν Πέσλεϊ, παρουσίασε την Ευρώπη ως μια παπική συνωμοσία για την κατάπνιξη του βρετανικού προτεσταντισμού. Η γλώσσα μπορεί να μην είναι τόσο πολύχρωμη αυτήν την φορά.

Η υπόσχεση να «ανακτηθεί ο έλεγχος» εξηγεί την άρνηση όσων είναι υπέρ της εξόδου να συζητήσουν τις εναλλακτικές. Μόλις εξερευνηθούν οι επιλογές, η πολυαγαπημένη εθνική κυριαρχία των τοπικιστών θα αποκαλυφθεί ως μια χίμαιρα. Ζούμε σε έναν επικίνδυνο και διασυνδεμένο κόσμο. Η παγκοσμιοποίηση έχει διαβρώσει τις εξουσίες των κρατών. Τα σύνορα είναι διάτρητα. Ακόμα και τα πλούσια, ανεπτυγμένα κράτη όπως η Βρετανία θα δυσκολεύονταν να προωθήσουν τα ζωτικά εθνικά τους συμφέροντα αν ήταν απομονωμένα.

Μια συμφωνία σαν και αυτή που εξασφάλισαν οι Νορβηγοί, οι Ισλανδοί ή οι Ελβετοί θα άφηνε άθικτη την κυριαρχία του νόμου της Ε.Ε., ενώ θα στερούσε την Βρετανία από οποιαδήποτε φωνή. Στο άλλο άκρο, μια πλήρης διάσπαση θα στερούσε την Βρετανία από μια προνομιακή εμπορική πρόσβαση σε τρίτες χώρες και θα αφαιρούσε κάθε προστασία από το Σίτι του Λονδίνου. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου δεν καλύπτει και τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Οι ενδιάμεσες επιλογές – όπως μια τελωνειακή ένωση- απαιτούν την ίδια ανταλλαγή ανάμεσα στην εθνική κυριαρχία και την επιρροή των τραπεζών.

Οι φίλοι της Βρετανίας στο εξωτερικό – στην Αγγλόσφαιρα και στην Κοινοπολιτεία – καταλαβαίνουν την ρεαλπολιτίκ. Οι ηγέτες στις ΗΠΑ, στην Αυστραλία, στον Καναδά, στην Ιδία, στην Ιαπωνία και σε άλλα μέρη είναι έκπληκτοι που η Βρετανία σκέφτεται το Brexit. Ακόμα και ο καλύτερος νέος φίλος του κ. Κάμερον, ο πρόεδρος Σι Τζινπινγκ, στηρίζει τους φιλοευρωπαϊστές. Αλλά στεφτείτε πως από το πάνθεον των παγκόσμιων ηγετών η καμπάνια υπέρ της εξόδου μπορεί να υποστηρίξει πως έχει έναν οπαδό, τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος θα λάτρευε να δει την Βρετανία αποδυναμωμένη.

Πηγή