ΗΠΑ - Κίνα: Οι μονομάχοι, οι απώλειες και ο ρόλος του ΠΟΕ

5/4/2018

Συνήθως οι κυβερνήσεις διαφόρων χωρών χρησιμοποιούν ποικίλα μέσα για να εμποδίζουν την είσοδο στην αγορά τους προϊόντων που έχουν κατασκευαστεί στο εξωτερικό και να προστατεύουν τις εγχώριες βιομηχανίες.

Σε διάστημα μόλις δύο εβδομάδων, ο Αμερικανός πρόεδρος έδωσε εντολή να επιβληθούν δασμοί στα προϊόντα πολλών χωρών, απαγόρευσε τις εξαγορές αμερικανικών επιχειρήσεων από κινεζικές και σχεδιάζει περαιτέρω περιορισμούς στις επενδύσεις της Κίνας στις ΗΠΑ. Η Κίνα προχώρησε αρχικά σε αντίποινα, επιβάλλοντας δασμούς σε 128 αμερικανικά προϊόντα, και οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι ο κόσμος βρίσκεται στα πρόθυρα εμπορικού πολέμου και αλλεπάλληλων προσφυγών στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, που μάλλον δεν είναι κατάλληλα εξοπλισμένος για να αντιδράσει επαρκώς. Οι επόμενες ερωτήσεις και απαντήσεις θα μας βοηθήσουν να μπούμε στο κλίμα ενός... εμπορικού πολέμου.

– Τι είναι ο εμπορικός πόλεμος;

– Σίγουρα αυτό που κάνει ο Τραμπ αλλά και όσα συνέβαιναν επί πολλούς αιώνες, όταν οι περισσότερες χώρες προστάτευαν τις βιομηχανίες τους. Ατμόσφαιρα εμπορικού πολέμου καλλιεργούν, άλλωστε, οι κατηγορίες του Αμερικανού προέδρου κατά της Κίνας, ότι υποκλέπτει τεχνογνωσία από τις αμερικανικές επιχειρήσεις, αλλά και το γεγονός ότι επικαλείται την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ για να δικαιολογήσει ορισμένα από τα μέτρα που λαμβάνει κατά της Κίνας.

– Ποιος κερδίζει σε έναν εμπορικό πόλεμο;

– Κανείς, αν κρίνουμε απ’ ό,τι έχει συμβεί έως τώρα. Το 2002, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους επέβαλε δασμούς στον χάλυβα. Μειώθηκε το ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά 30,4 εκατ. δολ. και χάθηκαν 200.000 θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ – οι 13.000 από τις οποίες ήταν στον τομέα του χάλυβα. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Peterson, οι δασμοί του Μπους κόστισαν περίπoυ 400.000 δολάρια ανά θέση εργασίας που διατηρήθηκε.

– Σε ποια περίπτωση εμπλέκεται ο ΠΟΕ;

– Οι ΗΠΑ προχώρησαν στην επιβολή του πρώτου γύρου δασμών στις 23 Μαρτίου, οπότε και υπέβαλαν στον ΠΟΕ «αίτημα για διαβούλευση» με την Κίνα για τις εκδόσεις αδειών σχετικά με τη χρήση τεχνολογίας. Η Κίνα, επίσης, γνωστοποίησε στον ΠΟΕ πώς σκόπευε να απαντήσει στους δασμούς, και αργότερα προσέθεσε ότι θα προσφύγει στον διεθνή οργανισμό αμφισβητώντας τη νομιμότητα των δασμών που αποφάσισε η Ουάσιγκτον. Υποστήριξε ότι οι δασμοί που αποφάσισε να επιβάλει η Ουάσιγκτον στις εξαγωγές της αποτελούν «κατάφωρη παραβίαση» των κανόνων του διεθνούς οργανισμού, τον οποίο και εκθέτουν σε «άνευ προηγουμένου κίνδυνο». Οι πράξεις αντεκδίκησης, όμως, που εκδηλώνονται ταχύτατα δεν συνάδουν με τις συνήθως αργές διαδικασίες του ΠΟΕ. Ο διεθνής οργανισμός αποτελεί ένα είδος διεθνούς διαιτησίας σε περιπτώσεις εμπορικών διενέξεων, και ο στόχος του είναι να περιορίσει κάθε είδους εμπόδιο στο ελεύθερο εμπόριο. Όταν έχει βάση η καταγγελία μιας χώρας κατά των περιορισμών που επιβάλλει μια άλλη, ο ΠΟΕ συνιστά ορισμένα μέτρα αντεκδίκησης. Στην προκειμένη περίπτωση, ο Ντόναλντ Τραμπ επέβαλε δασμούς στον χάλυβα επικαλούμενος μια σχεδόν ξεχασμένη διάταξη νόμου των ΗΠΑ από το 1962 που εξουσιοδοτεί τον Αμερικανό πρόεδρο να επιβάλει περιορισμούς στις εισαγωγές όταν εκτιμά ότι υπονομεύουν την εθνική ασφάλεια. Σύμφωνα με τον καταστατικό του, οι χώρες έχουν δικαίωμα να λάβουν μέτρα για να προστατεύσουν ζωτικά συμφέροντά τους και την εθνική τους ασφάλεια.

– Θα μπορούσαν οι δασμοί που επέβαλε ο Τραμπ στις κινεζικές εισαγωγές να αποβούν εις βάρος των ΗΠΑ;

– Ναι. Ας εξετάσουμε τους δασμούς στον χάλυβα. Πολύ μεγαλύτερος αριθμός Αμερικανών εργάζεται σε βιομηχανίες, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, που αγοράζουν χάλυβα για να φτιάξουν προϊόντα, παρά στην ίδια τη βιομηχανία χάλυβα.
Ορισμένοι καταναλωτές είναι επίσης πιθανόν να αναγκαστούν να πληρώσουν υψηλότερες τιμές.

Οι εμπορικές διαφορές ενδέχεται να ενισχύσουν τον πληθωρισμό περισσότερο απ’ όσο θα ήθελαν οι Αμερικανοί κεντρικοί τραπεζίτες, οπότε ίσως αισθανθούν αναγκασμένοι να αυξήσουν τα επιτόκια δανεισμού πιο επιθετικά απ’ όσο σχεδίαζαν. Από την άλλη πλευρά, αν η επιβολή δασμών οδηγήσει σε απώλεια θέσεων εργασίας, ίσως η Fed να αυξήσει με πιο αργό ρυθμό τα επιτόκια δανεισμού.

Πλούσιο και «εκρηκτικό» οπλοστάσιο

– Αποτελούν οι δασμοί το μοναδικό όπλο σε έναν εμπορικό πόλεμο;

– Όχι, κάθε πλευρά διαθέτει πολλά όπλα ακόμη. Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να περιορίσουν τις κινεζικές επενδύσεις στη χώρα, κάτι το οποίο ήδη κάνει η κυβέρνηση Τραμπ σε κάποιο βαθμό. Μια δεύτερη επιλογή θα ήταν να προσπαθήσει μια κυβέρνηση να χειραγωγήσει τη συναλλαγματική ισοτιμία του εθνικού της νομίσματος ή να προσπαθήσει να τη ρίξει μέσω δηλώσεων αξιωματούχων. Μια τρίτη επιλογή που χρησιμοποιούν κυβερνήσεις ανά τα χρόνια, είναι να μετέρχονται άλλα μέσα, ώστε να εμποδίζουν την είσοδο στην αγορά τους προϊόντων που έχουν κατασκευαστεί στο εξωτερικό και να προστατεύουν τις εγχώριες βιομηχανίες. Αυτή η πρακτική είναι γνωστή ως μερκαντιλισμός.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ κατηγορεί την κινεζική κυβέρνηση ότι χρησιμοποιεί κρατικές επιδοτήσεις για να ενισχύει τις εγχώριες βιομηχανίες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως σε αυτήν των ποσοστώσεων, αυτό γίνεται ανοιχτά. Σε άλλες περιπτώσεις γίνεται κεκαλυμμένα, όπως όταν μια κυβέρνηση απαιτεί προϊόντα να έχουν ασυνήθιστες προδιαγραφές ή όταν καθυστερεί για μεγάλο χρονικό διάστημα τον έλεγχο προϊόντων στις πύλες εισόδου, όπως είναι τα λιμάνια, ή τέλος καθιστά εξαιρετικά περίπλοκη τη διαδικασία που απαιτείται ώστε να χορηγήσει τις απαραίτητες άδειες.

Πηγή