Η μετανάστευση θα καθορίζει την πολιτική για 10ετίες

9/5/2018

Του Gideon Rachman

Η έξαρση της ακροδεξιάς, με φόντο τις μεγάλες ροές προς τη γηραιά ήπειρο. Οι πολιτικοί που αμφιταλαντεύονται και πώς επιχειρούν να κρύψουν το πρόβλημα από τα μάτια των ψηφοφόρων τους. Γιατί το θέμα δεν έχει εύκολη λύση.

Μία γενιά πολιτικών συμβούλων ανατράφηκε με το εκνευριστικό σλόγκαν «είναι η οικονομία, ηλίθιε». Αλλά η μετανάστευση σήμερα ανταγωνίζεται την οικονομική επιστήμη ως κινητήρια δύναμη στη δυτική πολιτική σκηνή.

Σε οικονομικούς όρους, έχει νόημα για τις πλούσιες, γερασμένες χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, προκειμένου να προσελκύουν νέους εργαζόμενους και κατοίκους από πιο φτωχά, νεότερα ηλικιακά, γειτονικά κράτη. Η εκλογή όμως του Ντόναλντ Τραμπ και η ψηφοφορία για το Brexit τροφοδοτήθηκαν και τα δύο από τους φόβους της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης, με τον κ. Τραμπ να υπόσχεται «να χτίσει ένα τείχος» στα σύνορα με το Μεξικό και τους υπέρμαχους του Brexit να καλούν σε «επανάκτηση του ελέγχου» των συνόρων από την ΕΕ.

Αυτό δεν είναι ένα αγγλοαμερικανικό φαινόμενο. Στη Γερμανία, η πτώση της δημοτικότητας της Άγκελα Μέρκελ ήταν στενά συνδεδεμένη με την απόφαση της καγκελαρίου να δεχθεί περισσότερους από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες στη Γερμανία το 2015. Στην Ουγγαρία, ο Βίκτωρ Όρμπαν, το πρόσωπο του κεντρικού ευρωπαϊκού λαϊκισμού, έχει μόλις ξανακερδίσει τις εκλογές μετά από μία καμπάνια που βασίστηκε στην πρόκληση φόβων σχετικά με τη μετανάστευση. Το αντιμεταναστευτικό Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας είναι σήμερα στην κυβέρνηση και η αντιμεταναστευτική Λίγκα της Ιταλίας είναι καλά τοποθετημένη ώστε να κάνει το ίδιο. Στη Γαλλία, το Εθνικό Μέτωπο κατάφερε να φτάσει στον τελικό γύρο των προεδρικών εκλογών. Και στη Σουηδία, το ακροδεξιό κόμμα των Σουηδών Δημοκρατών παίρνει στις δημοσκοπήσεις περίπου 20%, ενόψει εκλογών τον Σεπτέμβριο.

Στην Ιταλία, η άνοδος της Λίγκας έχει οδηγηθεί από τη ροή των μεταναστών μέσω της Μεσογείου στις ιταλικές ακτές. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, περίπου 600.000 δυνητικοί μετανάστες έχουν φτάσει σε μία χώρα 60 εκατ. ανθρώπων.

Αυτή η ροή έχει περιοριστεί λίγο τον τελευταίο χρόνο. Αλλά τις επόμενες δεκαετίες, το πιθανότερο είναι ότι οι πιέσεις μόνο θα αυξάνουν, λόγω των δημογραφικών και οικονομικών πιέσεων στην Αφρική. Η μεγαλύτερη πηγή των πιθανών μεταναστών που κάνουν το επικίνδυνο πέρασμα στην Ιταλία είναι η Νιγηρία -μία χώρα της οποίας ο πληθυσμός έχει αυξηθεί από 45 εκατ. το 1960 σε 184 εκατ. σήμερα, με πρόβλεψη να φτάσει τα 410 εκατ. μέχρι το 2050. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προβλέψει ότι ο πληθυσμός της Νιγηρίας μόνο θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερος από όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι το 2060.

Συνολικά, ο πληθυσμός της Αφρικής αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 1 δις ανθρώπους τα επόμενα 30 χρόνια. Εν αντιθέσει, χωρίς τη μετανάστευση, ο πληθυσμός της ΕΕ θα συρρικνωθεί σημαντικά -την ώρα που γερνάει επίσης. Οι δημογραφικές πιέσεις δεν είναι τόσο έντονες στην Αμερική. Ωστόσο, η φτώχεια και η βία που προτρέπει πολλούς ανθρώπους από την Κεντρική Αμερική να δοκιμάσουν το επικίνδυνο ταξίδι στις ΗΠΑ δεν θα εξαλειφθούν έτσι εύκολα.

Καθώς οι μεταναστευτικές πιέσεις θα αυξάνονται τις επόμενες δεκαετίες, θα δίνουν επαρκή στήριξη σε πολιτικούς όπως οι κύριοι Τραμπ και Όρμπαν, που υπόσχονται στους δυτικούς ψηφοφόρους ότι μπορούν να κρατήσουν τους εισβολείς εκτός.

Τα αντιμεταναστευτικά κινήματα σε οποιαδήποτε πλευρά του Ατλαντικού είναι ήδη συνδεδεμένα. Ο Στιβ Μπάνον, ο επικεφαλής υπεύθυνος πολιτικής στρατηγικής του κ. Τραμπ στις εκλογές του 2016, ήταν κοντά στην καμπάνια του Brexit και έχει χαιρετήσει τον κ. Όρμπαν ως «ήρωα». Ο κ. Μπάνον ήταν επίσης στην Ιταλία για τις ιταλικές εκλογές για να χαιρετίσει την επιτυχία της Λίγκας.

Το κοινό σημείο των κ. Μπάνον, κ. Όρμπαν και Ματέο Σαλβίνι, του ηγέτη της Λίγκας, είναι η πίστη ότι αγωνίζονται να σώσουν τον «δυτικό πολιτισμό» από το να κυριαρχηθεί από τη μη ελεγχόμενη μετανάστευση -ιδιαίτερα από τον μουσουλμανικό κόσμο. Οι φιλελεύθεροι απορρίπτουν αυτές τις ιδέες ως ρατσιστική κινδυνολογία. Αλλά είναι ξεκάθαρο ότι τις ασπάζεται μεγάλος αριθμός ψηφοφόρων.

Ωστόσο, όσον αφορά τους δυτικούς πολιτικούς, οι δυνάμεις δεν ασκούνται μόνο προς μία κατεύθυνση. Ομάδες υπέρ των δικαιωμάτων των ανθρώπων και δικηγόροι θα συνεχίσουν να πιέζουν τις δυτικές κυβερνήσεις να αντιμετωπίζουν τους μετανάστες με ευπρέπεια και να σέβονται τον διεθνή νόμο.

Οι πολιτικοί που πάνε πολύ μακριά τις προσπάθειές τους για έλεγχο της μετανάστευσης μπορεί να αναγκαστούν σε παραίτηση -όπως η πρώην υπουργός Εσωτερικών της Βρετανίας Άμπερ Ρουντ ανακάλυψε αυτόν τον μήνα. Οι ίδιοι ψηφοφόροι μπορούν να κρύβουν αντιφατικά ένστικτα: Να μπλέκουν την εχθρότητα προς τους μετανάστες σε θεωρητικό επίπεδο με τη συμπονετική αντίδραση στις ιστορίες των ατόμων.

Στις προσπάθειές τους να κινηθούν σε αυτά τα αντίθετα ρεύματα της κοινής γνώμης, η «λύση» στην οποία προσφεύγουν πολλοί πολιτικοί είναι η προσπάθεια να κρατήσουν τους μετανάστες μακριά -την ώρα που προστατεύουν τους ψηφοφόρους από οδυνηρές λεπτομέρειες.

Ακόμη και ένας πολιτικός με σαφή φιλελεύθερα ένστικτα όπως η κα Μέρκελ, έχει αποφασίσει ότι δεν μπορεί να διακινδυνεύσει ακόμη μία μη ελεγχόμενη ροή μεταναστών. Η κυβέρνησή της έχει προσπαθήσει να κρατήσει πιθανούς μετανάστες μακριά από τα γερμανικά σύνορα. Υπάρχουν περισσότεροι από 3 εκατ. Σύριοι πρόσφυγες στην Τουρκία -αλλά κρατούνται εκεί, μετά τη συμφωνία μεταξύ τουρκικής και γερμανικής κυβέρνησης.

Εν τω μεταξύ, η ίδια η Τουρκία έχει κλείσει τα σύνορά της με τη Συρία. Ως αποτέλεσμα, θεωρείται ότι περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι που έχουν μετακινηθεί εσωτερικά, μαζί με ακόμη ενάμιση εκατομμύριο κατοίκων, έχουν παραμείνει μέσα στη Συρία, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία. Αυτοί οι άνθρωποι είναι παγιδευμένοι σε μία πολεμική ζώνη και θα βρεθούν σε σημαντικό κίνδυνο καθώς ο συριακός στρατός κινείται για να ανακαταλάβει την περιοχή Ιντλίμπ τους επόμενους μήνες.

Αυτές είναι οι δυσάρεστες επιλογές που οι δυτικοί πολιτικοί κάνουν, καθώς ανταποκρίνονται στις πολιτικές απαιτήσεις, για να κρατήσουν χαμηλά τη μετανάστευση. Και αυτές δεν θα είναι πιθανώς απλά βραχυπρόθεσμα τεχνάσματα. Οι πληθυσμιακές τάσεις δείχνουν ότι η μετανάστευση θα συνεχίσει να οδηγεί τις δυτικές πολιτικές στην επόμενη γενιά.

Αν οι κεντρώοι πολιτικοί στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη δεν μπορέσουν να βρουν νέους τρόπους για να αντιμετωπίσουν το ζήτημα, η κίνηση προς τον δεξιό λαϊκισμό πιθανότατα θα επιταχυνθεί.

Πηγή