Ο Σαλβίνι μεγαλύτερη απειλή για την Ε.Ε. από τον Τραμπ

3/7/2018

Του Wolfgang Munchau

Η βασική επιδίωξη των λαϊκιστών στην Ιταλία και σε άλλες χώρες είναι να διαλύσουν την Ε.Ε. εκ των έσω. Η στρατηγική του Σαλβίνι για τις κρίσιμες ευρωεκλογές του 2019. Κομβικός ο ρόλος του μεταναστευτικού ζητήματος.

Η Ε.Ε. είναι αντιμέτωπη με δύο υπαρξιακές προκλήσεις: μία από τον Ντόναλντ Τραμπ και μία από τον Ματέο Σαλβίνι, τον ηγέτη της ακροδεξιάς Λέγκας του Βορρά.

Η απειλή που θέτει ο Αμερικανός πρόεδρος είναι προφανής, άμεση και στυγνή. Οι δασμοί στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα πιθανότατα θα επιβληθούν. Η Ε.Ε. πληρώνει το τίμημα για την υπερβολική της εξάρτηση από τις ΗΠΑ για την απορρόφηση εξαγωγικών πλεονασμάτων και για την εξωτερική ασφάλεια.

Αλλά η απειλή που θέτει ο κ. Σαλβίνι μπορεί να είναι πιο μεγάλη, αν και δεν είναι τόσο άμεση. Από τότε που συμφώνησε να συμμετάσχει με το Κίνημα των Πέντε Αστέρων σε ένα κυβερνητικό συνασπισμό, πήρε δύο πολιτικά έξυπνες αποφάσεις: η πρώτη ήταν να αναστείλει τις συνομιλίες για έξοδο της Ιταλίας από το ευρώ. Η δεύτερη ήταν να χρησιμοποιήσει με ανησυχητική επιτυχία τον ρόλο του ως υπουργού Εσωτερικών για να μιλήσει δημόσια για τις θέσεις του.

Η Ιταλία παίζει το παιχνίδι του καλού και του κακού μπάτσου με την Ε.Ε. Ο κ. Σαλβίνι είναι ο κακός μπάτσος. Ο καλός είναι ο Τζιουζέπε Κόντε, ο Ιταλός πρωθυπουργός. Έλαβε μια κακή συμφωνία από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η οποία περιλαμβάνει μέτρα που απέχουν πολύ από ό,τι είχε ζητήσει. Η Ε.Ε. δεσμεύτηκε να δημιουργήσει κέντρα υποδοχής προσφύγων εντός των εξωτερικών της συνόρων και θα αφιερώσει πολλούς πόρους για να προστατέψει την περιφέρειά της. Τα πλοία των μη κυβερνητικών οργανώσεων θα διασώζουν πιο δύσκολα πρόσφυγες.

Αλλά ο κ. Κόντε δεν κέρδισε τίποτα όσον αφορά το βασικό αίτημά του για μεταρρύθμιση της συμφωνίας του Δουβλίνου, η οποία αναθέτει την ευθύνη για τους πρόσφυγες στην πρώτη χώρα εισόδου στην Ε.Ε. Ο κ. Σαλβίνι αντέδρασε με επιφυλακτικότητα στο αποτέλεσμα της Συνόδου, κάτι που δεν προκαλεί έκπληξη. Η κρίση δεν έχει τελειώσει. Οι δύσκολες αποφάσεις για τη μετανάστευση δεν έχουν ληφθεί ακόμα.

Για τους λαϊκιστές της Ε.Ε., αυτό είναι ένα γόνιμο περιβάλλον. Ένας από τους λόγους που η αριστερή ελληνική εξέγερση απέναντι στο κατεστημένο απέτυχε το 2015 ήταν η έλλειψη συμμάχων. Οι λαϊκιστές της δεξιάς έχουν μια διαφορετική στρατηγική. Κινούνται μέσα στο εσωτερικό της Ε.Ε., σχηματίζοντας συμμαχίες. Η φιλοδοξία τους είναι να καταλάβουν τους θεσμούς της Ε.Ε. και να καταστρέψουν την Ε.Ε. από μέσα. Ο κ. Σαλβίνι κοιτάζει προς τις ευρωεκλογές του Μαΐου του 2019 και οι πιθανότητες του φαίνονται καλές.

Είναι πιθανό οι κύριες κεντροαριστερές και κεντροδεξιές πολιτικές ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να ηττηθούν κατά κράτος από δύο αντιπάλους. Ο ένας μπορεί να είναι μια φιλοευρωπαϊκή φιλελεύθερη ομάδα, με ηγέτη τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν. Ο άλλος μπορεί να είναι μια ομάδα από λαϊκιστές και εθνικιστές.

Θα μπορούσαν να καταλάβουν το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, που τώρα εκπροσωπεί την κεντροδεξιά. Διαφορετικά, θα μπορούσαν να κινηθούν ανεξάρτητα, σε ένα ξεχωριστό ευρωπαϊκό κόμμα. Σε κάθε περίπτωση, θα βρουν τρόπους να εδραιώσουν την επιρροή τους.

Συχνά ακούει κανείς το επιχείρημα ότι οι λαϊκιστές στην Ιταλία, την Αυστρία και τη Βαυαρία έχουν ασύμβατα συμφέροντα. Οι Γερμανοί θέλουν να στείλουν πρόσφυγες πίσω στη Γερμανία. Οι Ιταλοί θέλουν να φορτώσουν τους δικούς τους στη Γερμανία και η Αυστρία θέλει οι πρόσφυγες να φύγουν από τα εδάφη τους προς οποιαδήποτε κατεύθυνση.

Αλλά η αναφορά στα ασύμβατα συμφέροντα παραβλέπει το πιο σημαντικό ζήτημα: ότι οι λαϊκιστές ενώνονται από την κοινή επιθυμία να επανεθνικοποιήσουν την πολιτική. Είναι κάτι που μπορεί να συμβεί με δύο τρόπους. Μπορεί να κερδίσουν τις ευρωοεκλογές, αποκτώντας λόγο για το ποιος θα είναι ο νέος πρόεδρος της Κομισιόν και επιρροή στους θεσμούς της Ε.Ε. Μια άλλη πιθανότητα είναι να υποχωρήσουν οι κεντρώοι και να συμφωνήσουν σε μια μερική επανεθνικοποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής, με όλες τις αρνητικές επιπτώσεις που θα είχε αυτό για τα ανοιχτά σύνορα. Μια περιεκτική πανευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική θα ήταν η καλύτερη από όλες τις λύσεις. Αλλά αυτό είναι το λιγότερο πιθανό αποτέλεσμα.

Αναμένω επίσης ότι η Ιταλία, με τον κ. Σαλβίνι στον ρόλο του συνοδηγού, θα γίνει πιο δυναμική σε άλλους τομείς και θα αμφισβητήσει τη γαλλογερμανική κυριαρχία σε όλες τις πτυχές της πολιτικής της Ε.Ε. Στο παρελθόν, η Ιταλία κατευθυνόταν από τον φόβο της απομόνωσης. Η χώρα συμφωνούσε συχνά σε νόμους που ήταν ενάντια στο εθνικό συμφέρον. Παραδείγματα τέτοιας αυτοθυσίας αποτελούν οι κανόνες για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας ή για την τραπεζική εκκαθάριση.

Αυτό που καθιστά την απειλή του κ. Σαβλίνι στην καθεστηκυία τάξη της Ε.Ε. τόσο επικίνδυνη είναι η έλλειψη φόβου που τον χαρακτηρίζει. Είναι ο πρώτος σύγχρονος Ιταλός πολιτικός που δεν διακατέχεται από τη συναισθηματική ανάγκη να βρίσκεται μεταξύ φίλων στο Νταβός ή στις Βρυξέλλες. Αν και οι πιο έμπειροι ηγέτες της Ε.Ε. κατάφεραν να παγιδέψουν τον πιο άπειρο κ. Κόντε, η πολιτική πραγματικότητα είναι πως ο κ. Σαλβίνι μπορεί ανά πάσα στιγμή να τραβήξει την πρίζα από τον κυβερνητικό συνασπισμό. Πιθανότατα θα περιμένει μέχρι τις ευρωεκλογές της επόμενης χρονιάς.

Λάβετε υπόψη ότι η Ιταλία είναι η χώρα όπου οι δύο κρίσεις της Ε.Ε. συναντώνται, η μετανάστευση και το προσφυγικό. Η πλειοψηφία των Ιταλών συνεχίζει να στηρίζει την Ε.Ε., αλλά ο ευρωσκεπτκισμός αυξάνεται. Η Ε.Ε. θα πρέπει να δώσει λύσεις και στα δύο προβλήματα, όχι μόνο να μπαλώσει τις τρύπες όπως έκανε την προηγούμενη εβδομάδα.

Το πρόβλημα με την Ε.Ε. είναι πως η σταθερότητά της εξαρτάται από το να μην έρθουν ποτέ στην εξουσία άτομα όπως ο κ. Σαλβίνι και ο κ. Τραμπ. Κινδυνεύει να γίνει η Δημοκρατία της Βαϊμάρης της εποχής μας, ένα οικοδόμημα που αντέχει μόνο σε ήπια πολιτικά κλίματα.

Πηγή