Η μεγάλη ευκαιρία των Σοσιαλιστών με την Καταλονία

3/5/2019

Του David Gardner

Το ηχηρό «όχι» που είπαν οι πολίτες στις ισπανικές εκλογές στα σχέδια της Δεξιάς και ποιες κινήσεις μπορούν να γίνουν για να λυθεί το πρόβλημα. Το δόλωμα του Λαϊκού Κόμματος, που δεν έπεισε τους ψηφοφόρους.

Η νίκη του Πέδρο Σάντσεθ και του σοσιαλιστικού κόμματος ή PSOE την περασμένη Κυριακή σημαίνει ότι έχει κερδίσει την εντολή να προσπαθήσει να διευθετήσει το μεγάλο ερώτημα της χώρας: πως θα χωρέσει την Καταλονία εντός της Ισπανίας και θα ξορκίσει το φάσμα του αυτονομισμού.

Οι ψηφοφόροι αρνήθηκαν να δελεαστούν από το δόλωμα της ριζοσπαστικοποιημένης δεξιάς που υποσχέθηκε να επαναφέρει στο κέντρο εξουσίες της τοπικής κυβέρνησης και, στην περίπτωση του ακροδεξιού Vox, να καταργήσει όλες τις εξουσίες της. Ετσι, οι δυο τελευταίες πιθανότητες έχουν, προς το παρόν, καεί.

Ο παραδοσιακός αντίπαλος των σοσιαλιστών, το Λαϊκό Κόμμα (PP), έχασε σχεδόν τις μισές του έδρες στο κοινοβούλιο, στη χειρότερη ιστορικά ήττα του. Δεν κέρδισε ούτε μια στη χώρα των Βάσκων και πήρε μόλις μια από τις 47 στην Καταλονία. Ακόμα και στην Γαλικία, η οποία ήταν φέουδο του PP για 40 χρόνια, έχασε από τον Σάντσεθ. Ο παραδοσιακός εκπρόσωπος της συντηρητικής Ισπανίας, βρέθηκε παγιδευμένος σε μια μάχη σε τρία μέτωπα για την δεξιόστροφη ψήφο, απέναντι στους κεντροδεξιούς Ciudadanos ή Κόμμα των Πολιτών στα αριστερά του και τους αποστάτες του PP, υπερασπιστές του Φράνγκο που έστησαν το Vox, στα δεξιά του.

Τα τρία κόμματα μπήκαν σε ένα δεξιόστροφο σπιράλ διαγκωνιζόμενα πιο μπορεί να είναι περισσότερο ριζοσπαστικό στην επίθεση προς τις μειονότητες των εθνικιστών στην Καταλονία και τη χώρα των Βάσκων και στην υπεράσπιση της ενότητας της Ισπανίας. Αυτή είναι μια τακτική που το PP ακολούθησε και στο παρελθόν ελπίζοντας να χτυπήσει στην καστιλιάνικη καρδιά της Ισπανίας, ποντάροντας με την εθνική ενότητα για να πάρει εκλογικά κέρδη. Δεν δούλεψε. Πάρα πολλοί Ισπανοί το διέγνωσαν.

Οι διαιρέσεις στην Δεξιά σήμαιναν επίσης ότι οι σοσιαλιστές, αν και δεν κατέλαβαν την πλειοψηφία στο Κογκρέσο, έχουν κερδίσει ξανά την απόλυτη πλειοψηφία στη Γερουσία, η οποία είναι επιφορτισμένη με το να επιβάλλει το Σύνταγμα του 1978 σε θέματα που αφορούν τις τοπικές κυβερνήσεις. Τον Οκτώβριο του 2017, αφότου οι αποσχιστές στο καταλανικό κοινοβούλιο προσπάθησαν να ανακηρύξουν την ανεξαρτησία από την Ισπανία, τα κόμματα που ήταν υπέρ της ενότητας της χώρας στη Γερουσία ψήφισαν την εφαρμογή του άρθρου 155 του Συντάγματος, το οποίο ουσιαστικά έκλεισε την τοπική κυβέρνηση μέχρι που ο Σάντσεθ έγινε πρωθυπουργός το περασμένο καλοκαίρι.

Το PSOE, ένα κόμμα που στηρίζει το Σύνταγμα, υπερψήφισε αυτό το μέτρο που δεν είχε χρησιμοποιηθεί ποτέ στο παρελθόν παρότι πληγώθηκε από αυτή την μάχη ταυτότητας στην Καταλονία που ήταν ένα από τα οχυρά του. Το PP, το οποίο τότε είχε μεγάλη πλειοψηφία στη Γερουσία, απείλησε αργότερα να χρησιμοποιήσει επ’ αόριστον το άρθρο 155 κατά των Καταλανών αποσχιστών. Μετά την εκλογική πανωλεθρία δεν μπορεί να συνεχίσει αυτή την απειλή.

Το κύριο αποτέλεσμα της στάση του ήταν να κινητοποιήσει τους Καταλανούς ψηφοφόρους. Η απειλή από τα δεξιά αύξησε τη συμμετοχή στις εκλογές της περασμένης Κυριακής κατά περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες, την Καταλονία η αύξηση ήταν σχεδόν διπλάσια από αυτό το ποσοστό. Υπήρξαν δυο μεγάλοι νικητές: το «Esquerra Republicana de Catalunya» (δημοκρατικό αριστερό κόμμα ή ERC), αποσχιστές των οποίων οι ηγέτες δικάζονται από το Ανώτατο Δικαστήριο στη Μαδρίτη με κατηγορίες για «ανταρσία και εξέγερση» και οι Καταλανοί Σοσιαλιστές.

Μια προσεκτική ανάγνωση στα αποτελέσματα της Καταλονίας υπονοούν τρία πράγματα. Οι Καταναλοί ψήφισαν κυρίως αμυνόμενοι της περιφερειακής κυβέρνησης που ήδη διαθέτουν. Οι συνολικές ψήφοι στους αποσχιστές, με αυξημένο ποσοστό συμμετοχής, ήταν μόλις 40%. Το ERC έχει δείξει σημάδια πραγματισμού και διάθεσης να διαπραγματευτεί. Και οι ανανεωμένοι Καταλανοί Σοσιαλιστές είναι υπέρ της ενότητας αλλά με μακρά παράδοση περιφερειακής διακυβέρνησης.

Υπάρχει, λοιπόν, μια ευκαιρία για τον κο Σάντσεθ.

Ο πρωθυπουργός μίλησε για βαθύτερη περιφερειακή διακυβέρνηση στα συνιστώσα μέρη της Ισπανίας με ένα ξεκάθαρο ομοσπονδιακό σύστημα το οποίο βάζει τέλος στον καυγά για την εξουσία και τους πόρους μεταξύ κέντρου και περιφέρειας. Αυτό είναι ένα δύσκολο σημείο: η Καταλονία, μια πλούσια περιοχή, θέλει να διακρατεί περισσότερα από τους φόρους που πληρώνει, όπως και η χώρα των Βάσκων. Αμφότερες θέλουν αναγνώριση ως «έθνη», μια κόκκινη γραμμή για τη Δεξιά.

Έτσι, ο Σάντσεθ θα πρέπει να δουλέψει με το αριστερό κόμμα Podemos (Μπορούμε), το οποίο ασπάζεται την ομοσπονδιακή ιδέα αλλά έχει επίσης επιδοκιμάσει την αρχή της αυτοδιάθεσης για τον λαό της Καταλονίας και τους Βάσκους. Οι Podemos θέλουν επίσημη συμμαχία με το PSOE, ενώ οι επιχειρήσεις θέλουν οι Σοσιαλιστές να σχηματίσουν κυβέρνηση με τους Ciudadanos, κάτι που ο ηγέτης τους, Αλ. Ριβέρα, έχει αποκλείσει.

Ο Σάντσεθ δεν θα κάνει καμία κίνηση μέχρι τις περιφερειακές, δημοτικές και ευρωπαϊκές εκλογές της 26ης Μαίου. Το PSOE, όμως, σε κάθε περίπτωση, συζητά το να κυβερνήσει μόνο, μέσα από νομοθετικές συμφωνίες με διαφορετικές κοινοβουλευτικές ομάδες.

Η Ισπανία έχει μια ακόμα ευκαιρία να προσαρμοστεί στην πολυεθνική της πραγματικότητα και να περιορίσει τους Βάσκους και τους Καταλανούς αποσχιστές, αν και οι τελευταίοι θα είναι πάντα μια δύναμη. Θα είναι πολύ δύσκολο. Το αποτέλεσμα θα πρέπει ψηφιστεί από τα κοινοβούλια και να τεθεί σε δημοψήφισμα.

«Αν υπάρξει πραγματική διαπραγμάτευση, οι περισσότεροι Καταλανοί αποσχιστές θα συμβιβαστούν με περισσότερη δημοσιονομική αυτονομία». Αυτή είναι η εκτίμηση παλαιότερου αξιωματούχου των Σοσιαλιστών με εμπειρία στο πρόβλημα.

«Θα είναι παράλογο να περιμένεις ότι θα ενδώσουν με κάτι λιγότερο».

Πηγή