Ο Τραμπ κάνει την Αμερική... τρομακτική ξανά

12/6/2019

Του Gideon Rachman

Ο Αμερικανός πρόεδρος επιστρατεύει οικονομικά όπλα στην εξωτερική πολιτική, εφαρμόζοντας «μαφιόζικες» μεθόδους. Η παντοδυναμία του δολαρίου, οι αδυναμίες της Κίνας και το ευρώ. Πώς η πολιτική του μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ.

Οι εγχώριοι επικριτές του Ντόναλντ Τραμπ τον έχουν συγκρίνει συχνά με αφεντικό της μαφίας. Ο Τζέιμς Κόμεϊ, τον οποίο απέλυσε ο κ. Τραμπ από τη θέση του επικεφαλής του FBI, δήλωσε πως η εμπειρία που είχε με τον Αμερικανό πρόεδρο του θύμισε τα πρώτα χρόνια της καριέρας του, «ως εισαγγελέα κατά της μαφίας».

Ο κ. Tραμπ έχτισε την καριέρα του στις κατασκευές στη Νέα Υόρκη και στα καζίνο στο Νιού Τζέρσεϊ, το οποίο ίσως εξηγεί γιατί οι τρόποι του μπορεί να θυμίζουν κάτι στους οπαδούς του «Νονού» ή του «Sopranos».
Αλλά δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με το στιλ. Ο τρόπος με τον οποίο ασκεί την εξωτερική πολιτική ο πρόεδρος φαίνεται να έχει κάτι από τις πρακτικές της μαφίας.

Υπάρχει αυτή η έμφαση στις προσωπικές σχέσεις μεταξύ των αφεντικών· η αίσθηση ότι μόνο οι συγγενείς είναι άξιοι εμπιστοσύνης· η προθυμία να περάσει γρήγορα από τη φιλοφρόνηση στις απειλές και τανάπαλιν· η τάση να αντιμετωπίζει τις συμμαχίες σαν μορφή εκβιασμού: πληρώστε ή θα σταματήσουμε να προστατεύουμε τη γειτονιά σας· η προτίμηση στην προσφορά που δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς, παρά σε μια κανονική διαπραγμάτευση.

Οι βοηθοί του κ. Τραμπ απορρίπτουν οποιαδήποτε σύγκριση ανάμεσα στον πρόεδρο και το αφεντικό της μαφίας ως επιπόλαιη και προσβλητική. Αλλά πιθανότατα θα αποδέχονταν ότι ο στόχος του κ. Τραμπ να «κάνει την Αμερική μεγάλη ξανά» εμπεριέχει επίσης το να κάνει την Αμερική τρομακτική ξανά – ή με τη γλώσσα της Ουάσιγκτον να «επαναφέρει το στοιχείο της αποτροπής».

Η θεωρία είναι ότι ο προηγούμενος πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, ήταν πολύ ακαδημαϊκός και λογικός. Τα αφεντικά των αντίπαλων οικογενειών της μαφίας – του Πούτιν στη Μόσχα και του Σι στο Πεκίνο – μυρίστηκαν αδυναμία στην κυβέρνηση του και άρχισαν να παίρνουν πρωτοβουλίες. Οπότε οι ΗΠΑ χρειάζονταν έναν σκληροτράχηλο πρόεδρο· κάποιον που να μπορεί να τρίξει τα δόντια.

Οι άνθρωποι του Τραμπ πιστεύουν ότι οι τακτικές αυτές έχουν αποτέλεσμα. Δείτε για παράδειγμα την κόντρα της περασμένης εβδομάδας με το Μεξικό. Ενοχλημένος από τις μεταναστευτικές ροές στα νότια σύνορα των ΗΠΑ, ο κ. Τραμπ απείλησε να επιβάλλει δασμούς στο Μεξικό. Αυτό ανάγκασε Μεξικανούς αξιωματούχους να κινηθούν άμεσα για να ηρεμήσουν το αφεντικό, συμφωνώντας να παρατάξουν περισσότερες δυνάμεις ασφαλείας κατά μήκος των νότιων συνόρων της χώρας και να επεξεργάζονται περισσότερες αιτήσεις ασύλου εντός του Μεξικό.

Σύμφωνα με τους υποστηρικτές του κ. Τραμπ, δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο παράδειγμα επιτυχημένου εκβιασμού. O πρόεδρος ακύρωσε τη συμφωνία της κυβέρνησης Ομπάμα για τα πυρηνικά με το Ιράν και επανεισήγαγε τις κυρώσεις. Η ιρανική οικονομία κλυδωνίζεται και το καθεστώς ίσως πρέπει να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η Ε.Ε. ήταν σφόδρα αντίθετη στην κατάργηση της συμφωνίας αυτής και έχει επιχειρήσει να δημιουργήσει ένα εναλλακτικό σύστημα πληρωμών για να επιτρέψει να συνεχιστεί το εμπόριο με το Ιράν. Αλλά ανώτεροι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και επιχειρηματίες ειδοποιήθηκαν ότι μπορεί να αποκλειστούν από το εμπόριο με τις ΗΠΑ αν παραβίαζαν τις κυρώσεις και το σχέδιο δεν έχει τεθεί ακόμα σε ισχύ.

Ο Λευκός Οίκος ακολουθεί παρόμοιες τακτικές και στην Κίνα. Η Μενγκ Γουανζού, η CFO της Huawei, του κινεζικού τηλεπικοινωνιακού κολοσσού, συνελήφθη στον Καναδά με την κατηγορία ότι παραβίασε τις αμερικανικές κυρώσεις για το Ιράν. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό παράδειγμα της δυνατότητας των ΗΠΑ να ασκούν επιρροή πέρα από την επικράτειά τους. Τώρα οι ΗΠΑ μπλοκάρουν τη μεταφορά τεχνολογίας στη Huawei. Οι ξένες εταιρείες που χρησιμοποιούν αμερικανική τεχνολογία, όπως η βρετανική Arm, πρέπει να πειθαρχήσουν.

H κυβέρνηση Τραμπ πιστεύει ότι ο καίριος ρόλος των ΗΠΑ στην παγκόσμια οικονομία προσφέρει στη χώρα ένα μοναδικό σύνολο πειθαρχικών εργαλείων, τα οποία μόλις τώρα αρχίζει να εκμεταλλεύεται. Οι ξένες εταιρίες οι οποίες παραβιάζουν τις αμερικανικές κυρώσεις μπορεί να δεχτούν πρόστιμα τα οποία ανέρχονται σε δισεκατομμύρια. Επιχειρηματίες μπορεί να συλληφθούν ή να τους απαγορευτεί η είσοδος στις ΗΠΑ. Είναι πολύ δύσκολο να παρακάμψει κανείς τις ΗΠΑ εξαιτίας του μεγέθους της αγοράς της και της σπουδαιότητας της τεχνολογίας της.

Ο κ. Τραμπ πρόσθεσε τώρα και τους δασμούς, το αγαπημένο του όπλο, ως ένα ακόμα πειθαρχικό εργαλείο, και όχι μόνο σε ζητήματα εμπορίου. Η διαμάχη με το Μεξικό αφορούσε τη μετανάστευση. Αλλά το πιο δραστικό οικονομικό εργαλείο στο οπλοστάσιο των ΗΠΑ προέρχεται από το γεγονός ότι το δολάριο είναι το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Αν κάνει κανείς μια μεγάλη συναλλαγή σε δολάριο, ακόμα και έξω από τη χώρα, είναι βέβαιο ότι θα εμπλακεί με το χρηματοοικονομικό σύστημα των ΗΠΑ. Και αυτό τον καθιστά ευάλωτο στο μακρύ χέρι του αμερικανικού δικαίου.

Οι υπόλοιπες χώρες ψάχνουν να δουν πως μπορούν να ξεπεράσουν αυτή την αδυναμία. O εκτοπισμός του δολαρίου από τη θέση του παγκόσμιου νομίσματος είναι μια μακρά και επώδυνη διαδικασία. Όλες οι διαθέσιμες εναλλακτικές έχουν προβλήματα. Η Ρωσία δεν είναι αρκετά μεγάλη οικονομία για να στηρίξει ένα παγκόσμιο νόμισμα και το επιχειρείν στη Ρωσία ενέχει ρίσκα. Το κινεζικό ρενμίνμπι δεν είναι πλήρως μετατρέψιμο και άρα δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί απρόσκοπτα σε όλον τον πλανήτη.

Οι κινεζικές αρχές φοβούνται ότι αν προχωρήσουν προς ένα πλήρως μετατρέψιμο νόμισμα θα πυροδοτήσουν μεγάλη φυγή κεφαλαίων από την Κίνα, το οποίο μας δείχνει κάτι για την κατάσταση του δικού τους συστήματος.

Η Ε.Ε. έχει κράτος δικαίου, μια μεγάλη αγορά και ένα πλήρως μετατρέψιμο νόμισμα. Αλλά ακόμα και το ευρώ δεν είναι κοντά στο να ανταγωνιστεί το δολάριο, ενδεχομένως επειδή οι θεσμοί που στηρίζουν το ευρωπαϊκό νόμισμα είναι ακόμα υπό κατασκευή και οι μνήμες της ευρωπαϊκής κρίσης παραμένουν νωπές.

Το πρόβλημα με την πολιτική του να γίνει η «Αμερική τρομακτική ξανά», είναι ότι τελικά η κυβέρνηση Τραμπ θα τρομάξει τον κόσμο. Είναι η εμπιστοσύνη στο αμερικανικό σύστημα, πέρα από το μέγεθος της οικονομίας, που έχει χαρίσει στις ΗΠΑ τον καίριο ρόλο της στην παγκόσμια οικονομία. Αλλά όσο περισσότερο επιστρατεύει ο κ. Τραμπ όπλα μαζικής οικονομικής καταστροφής, τόσο περισσότερο θα υπονομεύει την εμπιστοσύνη και θα ενθαρρύνει ξένους να αναζητούν τρόπους να παρακάμψουν τις ΗΠΑ.

Στο τέλος θα τους βρουν...

Πηγή