Γιατί αρέσει στον Τραμπ να επιτίθεται στη Fed

27/8/2019

Του Edward Luce

Καθώς ο πρόεδρος Τραμπ έχει απορρίψει ήδη τα δυο από τα τρία εργαλεία που θα είχε για την διατήρηση της οικονομικής ευρωστίας των ΗΠΑ το μόνο που του απομένει είναι να πιέζει τη Fed.

Λυπηθείτε τον Τζερόουμ Πάουελ. Ο άνθρωπος που τον διόρισε στη θέση του προέδρου της Federal Reserve αναρωτιέται αν είναι μεγαλύτερος εχθρός για της ΗΠΑ απ’ ότι ο πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ.

Ο Ντόναλντ Τραμπ μπήκε σε νέα περιοχή υποδηλώνοντας πως η κεντρική τράπεζα της χώρας του διοικείται από έναν προδότη. Προηγουμένως ο κ. Τραμπ είχε περιγράψει τον κ. Πάουελ ως «αστοιχείωτο» και ως άνθρωπο με «τρομακτική έλλειψη οράματος» που είναι σαν «έναν παίκτη του γκολφ που δεν μπορεί να χτυπήσει ελαφρά το μπαλάκι». Επίσης, «ίσως» μετανιώνει που τον επέλεξε.

Θα νόμιζε κανείς πως ο κ. Πάουελ προσπαθούσε να καταστρέψει την προοπτική επανεκλογής του κ. Τραμπ. Μάλιστα, τα περισσότερα από τα επίθετα που χρησιμοποίησε πρόσφατα ο κ. Τραμπ, ήρθαν αφού η Fed έκανε αυτό που ήθελε, μειώνοντας στα τέλη Ιουλίου τα επιτόκια. Η ανάρτησή του στο Twitter ήρθε μετά από μια κατά τα άλλα ανώδυνη ομιλία στην οποία o κ. Πάουελ τήρησε έναν ήπιο τόνο αναφορικά με την πιθανή τροχιά της Fed. Το παράπτωμά του, όπως φαίνεται, είναι πως εμφανίστηκε σκεπτικιστής ως προς το πόσο μακριά θα πρέπει να πάει η Fed για να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις ενός εμπορικού πολέμου που βλάπτει την εγχώρια ανάπτυξη.

Αν και ο πρόεδρος της Fed έδειξε διπλωματική στάση και δεν αναφέρθηκε συγκεκριμένα στον κλιμακούμενο εμπορικό πόλεμο των ΗΠΑ με την Κίνα, ωστόσο ο κ. Τραμπ σωστά διαισθάνθηκε πως αυτό ήταν το αδικαιολόγητο λάθος στο οποίο αναφέρονταν ο πρόεδρος της Fed.

Τι θα γίνει από εδώ και πέρα; Στις καλύτερες εποχές, οι Αμερικανοί πρόεδροι έχουν περιορισμένη εξουσία για να σταματήσουν μια ύφεση, ή ακόμα και μια επιβράδυνση της ανάπτυξης. Ο κ. Τραμπ έχει ήδη αποκλείσει δυο από τα τρία προφανέστερα πράγματα που μπορεί να κάνει για να διατηρήσει την οικονομία εύρωστη εν όψει των εκλογών του επόμενου έτους.  Το πρώτο θα ήταν να ακυρώσει τον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα. Η πιθανότητα επιδείνωσής του έχει προκαλέσει μια φυγή προς το δολάριο, που έχει εξαλείψει και με το παραπάνω την όποια υποτιμητική επίπτωση της μείωσης των αμερικανικών επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης τον περασμένο μήνα.

Οι επενδυτικές προοπτικές των ΗΠΑ είναι ήδη αβέβαιες. Την Παρασκευή ο πρόεδρος των ΗΠΑ «διέταξε» τις αμερικανικές επιχειρήσεις να αποεπενδύσουν από την Κίνα. Οι ανησυχίες για μια αποσύνδεση ΗΠΑ-Κίνας μοιάζουν τώρα σχεδόν γραφικές. Ο κ. Τραμπ στοχεύει στο απόλυτο διαζύγιο. Αυτό δεν είναι ένα περιβάλλον ευνοϊκό για υψηλότερες επενδύσεις.

Το δεύτερο εργαλείο που αποκηρύσσει ο κ. Τραμπ είναι ο παγκόσμιος συντονισμός. Αυτό το Σαββατοκύριακο συναντήθηκε με τους εταίρους της G7 στη Γαλλία. Θα ήταν η ιδανική στιγμή οι ηγέτες να εκδώσουν μια ξεκάθαρη ανακοίνωση πως θα ενεργήσουν για να σταματήσουν τις ανταγωνιστικές υποτιμήσεις νομισμάτων και τους εμπορικούς πολέμους. Τέτοιες δεσμεύσεις είχαν εποικοδομητική επίπτωση σε πολλές περιπτώσεις τα τελευταία 50 χρόνια.

Ο διεθνής συντονισμός μπορεί να καθοδηγήσει τις αγορές συναλλάγματος, όπως έγινε την δεκαετία του 1980, και μπορεί να βοηθήσει ώστε να διασωθεί η παγκόσμια οικονομία, όπως συνέβη με την χρηματοπιστωτική κρίση. Όμως ο διασυνοριακός συντονισμός είναι κάτι «ξένο» για τον κ. Τραμπ. Πάει ενάντια στην πεποίθησή του πως οι κυρίαρχες δυνάμεις θα πρέπει να ενεργούν μόνες. Και αυτό αποκλείεται.

Το τρίτο εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένας Αμερικανός πρόεδρος είναι η δημοσιονομική τόνωση. Ο κ. Τραμπ έχει σκεφτεί τις τελευταίες ημέρες να περάσει μια προσωρινή μείωση της φορολογίας μισθωτών υπηρεσιών, αφήνοντας έτσι περισσότερα χρήματα στις τσέπες των Αμερικανών καταναλωτών.

Ωστόσο, οι Δημοκρατικοί πιθανότατα θα απαιτούσαν ένα τίμημα που ο κ. Τραμπ δύσκολα θα δέχονταν, όπως έναν κατώτατο ομοσπονδιακό μισθό 15 δολαρίων την ώρα, ή ένα μεγάλο πακέτο υποδομών. Το καθένα θα έδινε ώθηση στην οικονομία. Άλλα ο κ. Τραμπ είναι αλλεργικός στο να κλείνει συμφωνίες με τους Δημοκρατικούς (και το αντίστροφο). Όπως και να έχει, ο κ. Τραμπ τώρα λέει πως δεν συζητά μείωση φόρου.

Έτσι του μένει ένα μόνο εργαλείο –να παρενοχλεί τον κ. Πάουελ. Το πρόβλημα είναι πως η Fed έχει λιγότερους άσσους στο μανίκι της απ’ όσο υποθέτει ο κ. Τραμπ. Η διαφορά μεταξύ ενός επιτοκίου βραχυπρόθεσμου τραπεζικού δανεισμού έως 2,25%, εκεί που βρίσκεται τώρα δηλαδή, και μιας μείωσης του στο 2% ή και χαμηλότερα, θα ήταν ελάχιστη σε μια περίοδο που αντιμετωπίζουμε ανησυχίες γι’ αυτό που ο πρώην υπουργός Οικονομικών Λώρενς Σάμμερς αποκαλεί «διαρθρωτική οικονομική στασιμότητα» (secular stagnation) –την αμελητέα μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Είναι σαν να σπρώχνεις το σχοινί, όπως λέει το αμερικανικό ρητό.

Ένα καλύτερο σχήμα λόγου θα ήταν πως ο κ. Τραμπ προσπαθεί μάταια να χτυπήσει τον πρόεδρο της Fed με ένα μπαστούνι του γκολφ. Ο πρόεδρος μπορεί να απειλήσει όσο θέλει –ακόμα και να ‘τραβήξει’ το νόμο ώστε να αφήσει να εννοηθεί πως μπορεί να απολύσει τον κ. Πάουελ. Αυτό μπορεί τελικά να συμβεί. Όμως δεν μπορεί να μετατρέψει τη Fed σε ένα μαγικό κουτί οικονομικών θεραπειών.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η Fed ήδη να δίνει τη δυνατότητα στον κ. Τραμπ να ικανοποιήσει τα πιο επιθετικά ένστικτά του. Κάθε φορά που ο κ. Τραμπ απειλεί την Κίνα, στρέφεται προς την Fed για να τον σώσει.

Ο κ. Τραμπ πιέζει τώρα για μείωση επιτοκίων 100 μ.β. Αυτό φέρνει τον κ. Πάουελ σε θέση από την οποία δεν μπορεί να κερδίσει. Από την μια πλευρά, η νομισματική χαλάρωση δίνει στον κ. Τραμπ περαιτέρω περιθώριο να επιδιώξει τον εμπορικό του πόλεμο που περιορίζει την ανάπτυξη. Από την άλλη, η Fed θα ήταν αμελής αν δεν αντιδρούσε στα εισερχόμενα στοιχεία. Ευθύνη του κ. Πάουελ είναι να στοχεύει για τον διπλό στόχο του πληθωρισμού στο 2% και της πλήρους απασχόλησης. Δεν είναι ρόλος του να αμφισβητεί έναν πρόεδρο που κάνει το έργο του πολύ δυσκολότερο.

Μακροπρόθεσμα, η Fed ως θεσμός πιθανότατα θα επιβίωνε των επιθέσεων του κ. Τραμ με ανέπαφη την ανεξαρτησία της. Το ίδιο φαίνεται όλο και λιγότερο πιθανό για τον άνδρα που ηγείται της Fed. Είναι πολύ πιθανό ο κ. Πάουελ να αντικατασταθεί από κάποιον από το τεράστιο πλήθος των χωρίς αρχές ατόμων που ψάχνουν για δουλειά και οι οποίοι «περνούν οντισιόν» κάθε μέρα από την τηλεοπτική οθόνη του κ. Τραμπ.

Τεχνικά, ο πρόεδρος δεν έχει την εξουσία να απομακρύνει τον πρόεδρο της Fed προτού λήξει η θητεία του το 2022. Όμως αυτός ο πρόεδρος είναι μοναδικός.

Στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας, ο κ. Τραμπ ανάρτησε στο Twitter ατάκες ενός θαυμαστή του, ο οποίος τον παρομοίασε με «τον Βασιλιά του Ισραήλ». Ο κ. Πάουελ θα πρέπει να προσέχει. Όπως γνωρίζουν οι ακαδημαϊκοί που ασχολούνται με τη Βίβλο, στον διαβόητο Βασιλιά Ηρώδη άρεσε να του σερβίρουν κεφάλια σε πιατέλες…

Πηγή