Ο Μπ. Τζόνσον και το κρίσιμο τεστ για τη δημοκρατία

11/9/2019

Του Gideon Rachman

Το βρετανικό πολιτικό σύστημα καλείται να υπερασπιστεί τη δημοκρατία. Η άνοδος των ισχυρών ανδρών, η στρατηγική αναρρίχησης στην εξουσία και η επικίνδυνη προεκλογική καμπάνια που ετοιμάζει ο πρωθυπουργός.

Ντ. Τραμπ, Γ. Μπολσονάρο, Ρ. Ντουτέρτε, Ρ. Τ. Ερντογάν, Ν. Μόντι, Β. Ορμπαν, μοιάζει λίγο ανησυχητικό να προστεθεί το όνομα του Μπόρις Τζόνσον σε αυτή τη λίστα «δικτατόρων» (strongman) ηγετών από τις ΗΠΑ, τη Βραζιλία, τις Φιλιππίνες, την Τουρκία, την Ινδία και την Ουγγαρία. Στο τέλος τέλος, ο Βρετανός πρωθυπουργός έχτισε την πολιτική του καριέρα προωθώντας τον εαυτό του ως «καλό τύπο», καταδεκτικό, καλοδιαβασμένο, έναν φιλελεύθερο στην καρδιά. Τι κοινό έχει με «αγροίκους» όπως ο Ντουτέρτε και ο Ερντογάν;

Αρκετά, όπως προκύπτει. Τα τελευταία χρόνια «δικτάτορες» πολιτικοί έχουν ευδοκιμήσει σε όλο τον κόσμο. Δεν περιορίζονται πλέον σε απολυταρχικά κράτη όπως η Κίνα και η Ρωσία. Όπως φάνηκε με τους Τραμπ, Μπολσονάρο και Ορμπαν, ακόμα και δημοκρατίες μπορούν να εκλέξουν ηγέτες με προσωπικότητα και θέληση να ποδοπατήσουν πολιτικούς και νομικούς κανόνες.

Η στρατηγική τους είναι πλέον καθιερωμένη. Βασικά στοιχεία περιλαμβάνουν τη θέληση να κάμψουν ή να παραβούν το νόμο. Να απολύσουν δημόσια στελέχη, αν δεν δείξουν πίστη. Και να ευχαριστήσουν τους οπαδούς με «πολιτικά λανθασμένα» σχόλια για τη φυλή ή το φύλο. Δικαιολογούν την περιφρόνηση για τις φιλελεύθερες αβρότητες ισχυριζόμενοι ότι αντιπροσωπεύουν τον λαό, ενάντια σε μια διεφθαρμένη και απρόσιτη πολιτική τάξη.

Πολλοί στη βρετανική ελίτ παραμένουν προσκολλημένοι στην πίστη ότι αυτές οι τακτικές ίσως δουλεύουν στη Βραζιλία, την Ουγγαρία ή ακόμα και στις ΗΠΑ, αλλά «δεν μπορούν να συμβούν εδώ». Γράφοντας στην Daily Mail, μια εφημερίδα υπέρμαχο του Brexit και του Μπόρις Τζόνσον, ο Στ. Γκλόβερ, ένας αρθρογράφος, υποστήριξε την περασμένη εβδομάδα ότι ο Τζόνσον «ίσως έχει ξεχάσει ότι ο βρετανικός λαός αποφεύγει τους ηγέτες που εκδηλώνουν σκληρότητα και ωμότητα».

Αυτή η διάσημη βρετανική μετριοπάθεια, όμως, και ο σεβασμός για το δίκαιο παιχνίδι μπορεί να είναι πιο αδύναμη απ’ όσο πιστεύεται. Πρόσφατη έρευνα για το Hansard Society έδειξε ότι 54% των πολιτών συμφωνεί με το ότι «η Βρετανία χρειάζεται έναν ισχυρό ηγέτη, πρόθυμο να παραβεί τους κανόνες». Μόλις το 23% διαφώνησε.

Τις τελευταίες ημέρες, ο Τζόνσον επανειλημμένα επέδειξε την πρόθεσή του να σπάσει τους κανόνες. Η απόφαση να αναστείλει τη λειτουργία του κοινοβουλίου για τη μεγαλύτερη περίοδο μετά το 1945 περιγράφηκε ως «προσβολή στη δημοκρατική διαδικασία» από τον Τζον Μπέκροου, τον πρόεδρο της Βουλής. Ο Τζόνσον και οι σύμμαχοί του επιδιώκουν τώρα να διώξουν τον Μπέκροου, παραβιάζοντας την παράδοση που επιτρέπει στον πρόεδρο να διεκδικήσει την κοινοβουλευτική του θέση χωρίς αντίπαλο.

Η απόφαση του κου Τζόνσον να διαγράψει 21 βουλευτές των Τόρις για την αντίθεσή τους στα σχέδιά του για το Brexit προκύπτει από το εγχειρίδιο ενός «δικτάτορα», με την έμφαση που δίνει στην πίστη στον ηγέτη.

Ο πρωθυπουργός υπονοεί εμφατικά, επίσης, ότι είναι προετοιμασμένος να παραβεί το νόμο, αντί να πειθαρχήσει με το κοινοβούλιο και να ζητήσει παράταση στη συμμετοχή της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Μόλις μπορέσει να επιβάλει εκλογές, ο κος Τζόνσον ξεκάθαρα σχεδιάζει μια καμπάνια ως ο υπερασπιστής του λαού ενάντια στο κοινοβούλιο.

Τα καλά νέα είναι ότι, έως τώρα, οι βρετανικοί θεσμοί έχουν αποδειχτεί πιο στιβαροί, οι πολιτικοί περισσότερο θαρραλέοι και ο κος Τζόνσον περισσότερο ατζαμής απ’ όσο φαινόταν δυνατό, ακόμα και πριν από μία εβδομάδα. Η προσπάθεια του πρωθυπουργού να περιορίσει τη συζήτηση στο κοινοβούλιο γύρισε μπούμερανγκ, πείθοντας τους βουλευτές να δράσουν γρήγορα. Ο κος Τζόνσον απέτυχε επίσης στις αρχικές του προσπάθειες να προκαλέσει πρόωρες εκλογές.

Δεδομένης όμως της απελπισίας και της σκληρότητας του κου Τζόνσον και του βασικού του συμβούλου Ντόμινικ Κάμινγκς, είναι πολύ νωρίς για να πανηγυρίσουμε την ήττα του δικτατορικού στιλ στη βρετανική πολιτική σκηνή. Το δίδυμο Τζόνσον-Κάμινγκς θα συνεχίσει να παραβιάζει τους κανόνες. Ξέρουν ότι οι περισσότεροι ψηφοφόροι δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική διαδικασία και ότι το κοινοβούλιο δεν είναι δημοφιλές. Και αν και όταν γίνουν εκλογές, ο κος Κάμινγκς θα προωθήσει τον κο Τζόνσον ως τον άνδρα που θα σεβαστεί τη θέληση του λαού, ολοκληρώνοντας το Brexit «μέχρι θανάτου».

Στις εκλογές, η ομάδα Τζόνσον πιθανότατα θα εγκαταλείψει οποιαδήποτε εναπομείνασα προσποίηση πολιτισμικού φιλελευθερισμού και αντίθετα θα ακολουθήσει τη διεθνή λαϊκιστική στρατηγική, κάνοντας προεκλογική εκστρατεία για «νόμο και τάξη», μετανάστευση και θέματα «πολιτισμικού πολέμου». Η καμπάνια του ήδη (κυριολεκτικά) τοποθετεί τον άνδρα ως μια «δικτατορική φιγούρα». Την περασμένη εβδομάδα ο πρωθυπουργός εμφανίστηκε με φόντο δόκιμους αστυνομικούς, σε μια ομιλία στο στυλ Τραμπ, τόσο σε σκηνικό όσο και σε ό,τι αφορά τη φλύαρη ασυναρτησία.

Είναι ειρωνεία το ότι ο κος Τζόνσον συνήθιζε να υποστηρίζει ότι η ευλάβεια στην κοινοβουλευτική δημοκρατία είναι αυτό που κράτησε ασφαλή τη Βρετανία από τον νεποτισμό. Στη βιογραφία του Ου. Τσόρτσιλ παραθέτει τη δήλωση του ειδώλου του για την αίθουσα συνεδριάσεων του Κοινοβουλίου. «Αυτό ο μικρός χώρος είναι που κάνει τη διαφορά μεταξύ ημών και της Γερμανίας. Είναι ο λόγος που θα φτάσουμε στην επιτυχία και η έλλειψή του που θα οδηγήσει τη Γερμανία στην τελική καταστροφή».

Ωστόσο ο κος Κάμινγκς, ο σύμβουλος Τζόνσον με τη μεγαλύτερη επιρροή, είναι συνεπαρμένος με τον Οτο βον Βίσμαρκ, τον ηγέτη που ένωσε τη Γερμανία και ήταν διάσημος για την απέχθειά του στον κοινοβουλευτισμό. Είναι αυτός που σημείωνε ότι «μεγάλα ερωτήματα των ημερών δεν θα διευθετηθούν με ομιλίες και αποφάσεις πλειοψηφίας… αλλά με σίδερο και αίμα».

Μια παρόμοια λαχτάρα για «ισχυρή ηγεσία» απλώνεται ξανά στον πλανήτη. Ακόμα και η Βρετανία μπορεί να ενδώσει σε αυτή. Αν, όμως, το βρετανικό πολιτικό σύστημα έχει τη δύναμη να αποκρούσει τον ιό της «δικτατορικής πολιτικής», θα προσφέρει υπηρεσίες στη δημοκρατία σε όλο τον κόσμο.

Πηγή