Η ΕΚΤ και τα επιχειρήματα που έχουν τα… περιστέρια

12/9/2019

Του Martin Sandbu

Ποια είναι τα επιχειρήματα υπέρ της υιοθέτησης ενός ισχυρού πακέτου νομισματικής τόνωσης. Γιατί ακόμα και τα «γεράκια» πρέπει να ζητήσουν από τις χώρες να αποδεχτούν υψηλότερα ελλείμματα προς χάριν της οικονομίας.

Από τις αρχές του καλοκαιριού ο Μάριο Ντράγκι και οι σύμμαχοί του στην ηγετική ομάδα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στρώνουν το έδαφος για περισσότερη τόνωση. Έως πρόσφατα, οι αγορές περίμεναν ένα δυναμικό πακέτο νομισματικής πολιτικής από τη σημερινή συνεδρίαση της ΕΚΤ, αλλά «γερακίσιες» δηλώσεις από άλλους κεντρικούς τραπεζίτες τις τελευταίες εβδομάδες έχουν θολώσει την εικόνα.

Στη διαφωνία εντός της ΕΚΤ για το τι χρειάζεται η οικονομία, τα «περιστέρια» έχουν καλύτερα επιχειρήματα, κυρίως επειδή η ευρωζώνη έχει αντιμετωπίσει μόνο ένα από τα τρία εμπορικά σοκ που πρόκειται να τη χτυπήσουν. Υπάρχει, όμως, ένας ακόμα λόγος για να συνταχθούν αυτή την φορά τα «γεράκια» με τον πρόεδρο της Κεντρικής Τράπεζας: είναι προς τα δηλωμένα συμφέροντά τους να το κάνουν.

Τα νομισματικά «γεράκια» συχνά βλέπουν τους εαυτούς τους ως φύλακες της ορθοδοξίας. Έτσι, ας λάβουν έμπνευση από ένα πολύ πιο παλιό προπύργιο ορθόδοξης σκέψης: το Βατικανό που δέχεται τον συνήγορο του διαβόλου (advocatus diabolic) για να αντιταχθεί στην αγιοποίηση ενός υποτιθέμενου αγίου.

Η αναλογία δεν είναι τόσο μακρινή: ο πρόεδρος της Bundesbank Γ. Βάιντμαν έχει επικαλεστεί τον Mephistopheles (σ.σ. δαιμονική φιγούρα στη γερμανική μυθολογία) για να προειδοποιήσει κατά της εκτύπωσης χρήματος.

Σε αυτό το πνεύμα, έτσι θα πρέπει να αντιμετωπιστούν τα «γεράκια» στην ΕΚΤ:

Αξιότιμοι κεντρικοί τραπεζίτες, ας αφήσουμε στην άκρη τα κεϋνσιανά επιχειρήματα για την αντικυκλική πολιτική. Αφήστε με να δείξω πως οι πιο πολύτιμες αρχές σας σημαίνουν πως πρέπει να στηρίξετε ένα ισχυρό πακέτο τόνωσης σήμερα.

Πρώτον, σωστά υπερηφανεύεστε ότι λαμβάνετε σοβαρά υπόψη τις νομικές εντολές για την προστασία της σταθερότητας των τιμών. Είναι ακριβώς αυτό που η ΕΚΤ αποτυγχάνει να κάνει παρά τα πρωτοφανή μέτρα που έλαβε τα λίγα τελευταία χρόνια, κάποιες φορές παρά τη διαφωνία σας.

Από τον Ιανουάριο του 2013 οι τιμές στην ευρωζώνη αυξήθηκαν κατά μέσο όρο μόλις 1% περίπου τον χρόνο. Σε αυτούς τους 80 μήνες, ο πληθωρισμός έχει φτάσει το 2% ή περισσότερο τέσσερις φορές. Εξαιρώντας την ενέργεια, που κυρίως εξαρτάται από διεθνείς εξελίξεις, ο πληθωρισμός δεν έφτασε ή ξεπέρασε το 2% για περισσότερο από μια δεκαετία.

Ο δικός σας ορισμός για τη σταθερότητα των τιμών είναι ότι αυτές πρέπει να ανεβαίνουν σταθερά με ρυθμό μόλις κάτω του 2% ετησίως. Ίσως θα προτιμούσατε το 1% ή το μηδέν, αλλά αυτός είναι ο κανόνας τον οποίο ζητάτε να σεβαστεί το κοινό. Το επίπεδο τιμών της ευρωζώνης είναι 7% χαμηλότερο σήμερα απ’ όσο αναμενόταν στις αρχές του 2013. Αυτό δεν είναι σταθερότητα, είναι αστάθεια η οποία στρεβλώνει τις αποφάσεις των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών που χρειάζεται να ξέρουν πού οδεύουν οι τιμές ώστε να προγραμματίσουν.

Δεύτερον, ανησυχείτε για τους αποταμιευτές στις χώρες σας. Υπάρχουν πολλοί, γιατί ως «γεράκια», πιθανότατα προέρχεστε από οικονομίες που αποταμιεύουν περισσότερα απ’ όσα ξοδεύουν ή επενδύουν και εξάγουν το πλεόνασμα αποταμίευσης αλλού. Αυτοί οι αποταμιευτές παραπονιούνται για τις χαμηλές αποδόσεις από την τοποθέτηση των χρημάτων τους στην τράπεζα.

Η πτωτική τάση των τιμών, όμως, από τον στόχο σας, έχει πλήξει τους δανειολήπτες, όχι τους αποταμιευτές. Ένα χαμηλότερο από το προσδοκόμενο επίπεδο τιμών κάνει την αποπληρωμή δανείων πιο ακριβή, σε πραγματικούς όρους, απ’ όσο αναμενόταν. Οι αποταμιευτές που εντέλει προσφέρουν τα δάνεια έχουν μείνει με ένα άδικο απροσδόκητο όφελος, χάρη σε εσάς. Εξάλλου, είστε φρουροί της σταθερότητας των τιμών στο σύνολο της οικονομίας, όχι μόνο γι’ αυτούς με χρήματα στην τράπεζα.

Τρίτον, πιστεύετε ότι η χαλαρή νομισματική πολιτική κάνει τις κυβερνήσεις σας σπάταλες. Υπό στενή έννοια, αισθάνεστε ότι οι αγορές κρατικών ομολόγων από την κεντρική τράπεζα είναι μια μορφή νομικά ύποπτης «νομισματικής χρηματοδότησης». Αλλά ως κάποιοι που ενδιαφέρεστε για τους νομικούς κανόνες, θα πρέπει να προτιμάτε τους δικαστές. Το ευρωπαϊκό δικαστήριο έχει αποδεχτεί τις αγορές ομολόγων της ΕΚΤ ως τμήμα της νομισματικής πολιτικής που απαιτείται. Αυτός είναι ο νόμος.

Ευρύτερα, ανησυχείτε ότι η χαλαρή νομισματική πολιτική διαβρώνει τη δημοσιονομική ηθική. Πιστεύετε ότι όταν η χρηματοδότηση είναι φθηνή, αμβλύνεται η πίεση για εξορθολογισμό του δημόσιου τομέα και για σκληρές επιλογές οι οποίες βελτιώνουν την ανάπτυξη μακροπρόθεσμα. Αυτή δεν είναι η στιγμή να ξανασυζητήσουμε την εμπειρία της λιτότητας στην ευρωζώνη. Αντίθετα, εξετάστε αν ο «ενάρετος» περιορισμός του προϋπολογισμού είναι αυτό που θέλετε.

Στις πατρίδες σας, ίσως βρείτε μια δημοσιογραφική ή πολιτική συζήτηση που να στρέφεται κατά της άκρατης δαπάνης σε άλλες χώρες. Αλλά αντιτίθεται, επίσης, στις επιπτώσεις της χαλαρής νομισματικής πολιτικής. Με τη σοφία σας γνωρίζετε πολύ καλά ότι δεν μπορούν να έχουν και τα δύο. Είναι επειδή οι δημόσιοι προϋπολογισμοί δεν συνεισέφεραν τίποτα στη συνολική ζήτηση που η ΕΚΤ έπρεπε να κάνει βήματα που δεν σας αρέσουν. Είναι το πλεόνασμα «δημόσιας ηθικής» που οδήγησε στην τιμωρία των επιμέρους αποταμιευτών και, αφήστε με να προσθέσω, σας έφερε ξανά στην άβολη θέση να συμμετέχετε για μια ακόμα φορά σε δημοσιονομική χαλάρωση.

Έτσι, γιατί δεν κάνετε τη δουλειά σας ευκολότερη, πιέζοντας για περισσότερες δαπάνες, στηριγμένες σε ελλείμματα, από τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης; Στις πατρίδες σας μπορείτε να «λουστράρετε» τα διαπιστευτήριά σας ως «γεράκια» εξηγώντας ότι θα θέλατε να δείτε υψηλότερα επιτόκια και για να συμβεί αυτό (δεδομένων των νομικών εντολών σας), οι κυβερνήσεις πρέπει να ξοδέψουν περισσότερα ή να φορολογήσουν λιγότερο.

Στους ευρωπαϊκούς θεσμούς μπορείτε να ασκήσετε την επιρροή σας στη διευρυνόμενη συζήτηση για μια χαλαρότερη δημοσιονομική στάση. Όταν αναλάβει η νέα πρόεδρος, ένα από τα πρώτα της βήματα θα είναι να χρησιμοποιήσει την ισχύ της ΕΚΤ ώστε να πιέσει για μια πιο δραστήρια δημοσιονομική πολιτική. Αν οι ενδοιασμοί για την απώλεια χρημάτων είναι γνήσιοι, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να τη στηρίξετε. Τα διαπιστευτήρια «γερακιού» θα κάνουν τη στήριξη αυτή να μετρήσει περισσότερο από τις πιο προβλέψιμες φωνές.

Δεν σας αρέσουν τα εργαλεία με τα οποία η ΕΚΤ σχεδιάζει την χαλάρωση. Ο σεβασμός σας, όμως, για το νόμο, οι ανησυχίες για τους αποταμιευτές και η απέχθεια για το «χαλαρό» χρήμα ικανοποιούνται με τον καλύτερο τρόπο, στηρίζοντας τη νομισματική τόνωση σήμερα και τη δημοσιονομική τόνωση αύριο.

Με αυτό ολοκληρώνω την τοποθέτησή μου.

Πηγή