Συνταξιοδοτικά ταμεία σε κρίση αναζητούν θετικές αποδόσεις

26/11/2019

Ένα από τα μεγαλύτερα συνταξιοδοτικά ταμεία της Σκανδιναβίας αντιμετωπίζει τις συνέπειες των αρνητικών επιτοκίων και εκφράζει έντονο προβληματισμό για το τι έπεται στο μέλλον. Ιδιαιτέρως μετά την περαιτέρω μείωση των επιτοκίων του ευρώ βαθύτερα σε αρνητικό έδαφος, οι επενδυτικές επιλογές του έχουν αναγκαστικά περιοριστεί σε περιουσιακά στοιχεία που μπορεί να μη ρευστοποιούνται εύκολα όταν κριθεί σκόπιμο.

Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ του Bloomberg, ο προβληματισμός είναι έντονος στο συνταξιοδοτικό ταμείο της Φινλανδίας, Ilmarinen Mutual Pension Insurance. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Ελσίνκι ο Μίκο Μουρσούλα, υπεύθυνος επενδύσεων του εν λόγω ταμείου, τόνισε πως όλος ο κλάδος των συνταξιοδοτικών ταμείων «μόλις που άρχισε να βλέπει τι είδους νέες προκλήσεις θα προκαλέσουν τα αρνητικά επιτόκια». Όπως υπογραμμίζει ο ίδιος, το ταμείο μόλις που άρχισε να κάνει τα πρώτα βήματα για την κατάλληλη προσαρμογή του χαρτοφυλακίου του καθώς άρχισε να αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα μετά το τέλος του καλοκαιριού. Ο λόγος είναι ότι τους τελευταίους μήνες είναι ουσιαστικά αδύνατον να βρει σε όλη την ευρωζώνη κρατικά ομόλογα που να έχουν θετικές αποδόσεις. Δεδομένου, άλλωστε, ότι η ΕΚΤ ενδέχεται να αγοράσει και πάλι κρατικά ομόλογα των χωρών της ευρωζώνης, ο κ. Μουρσούλα διαβλέπει τον κίνδυνο «να μην υπάρχουν πλέον αρκετά ομόλογα του γερμανικού δημοσίου διαθέσιμα για να αγοράσει κανείς».

Το εν λόγω συνταξιοδοτικό ταμείο της Φινλανδίας έχει αναγκαστεί να εγκαταλείψει τα κρατικά ομόλογα, αλλά και τα ομόλογα με υψηλές βαθμολογίες. Αναζητώντας εναλλακτικές επενδυτικές επιλογές, έχει στραφεί αναγκαστικά σε περιουσιακά στοιχεία που δεν είναι εύκολο να ρευστοποιηθούν, όπως τα ακίνητα και οι υποδομές. Η ρευστότητα μοιάζει πλέον με πολυτέλεια μιας άλλης εποχής. Με τις τοποθετήσεις αυτές κατορθώνει μεν να διασφαλίσει κάποιες αποδόσεις, αλλά μπορεί να αντιμετωπίσει μεγάλες δυσκολίες όταν θα θελήσει να ρευστοποιήσει. Τον Αύγουστο, η αξία των ομολόγων με αρνητικά επιτόκια έφτασε σε παγκόσμιο επίπεδα τα 17 τρις δολάρια. Έκτοτε έχει μειωθεί στα 12 τρις δολάρια. Στη Φινλανδία, ειδικότερα, στις 18 Νοεμβρίου τα ομόλογα με αρνητικές αποδόσεις έφταναν τα 131 δις δολάρια έχοντας υποχωρήσει από τα 178,9 δις δολάρια στα οποία είχαν εκτιναχθεί τον Αύγουστο. Στην πλειονότητά τους είναι ομόλογα που έχει εκδώσει η φινλανδική κυβέρνηση.

Ο προβληματισμός εντείνεται, όμως, καθώς όλα δείχνουν πως τα αρνητικά επιτόκια αποτελούν πλέον τη νέα κανονικότητα. Το αντισυμβατικό μέτρο των αρνητικών επιτοκίων αποτελούσε στο παρελθόν λύση εκτάκτου ανάγκης. Στην ευρωζώνη έχουν επιβληθεί από το 2014, δύο χρόνια μετά τη Δανία που έχει αρνητικά επιτόκια περισσότερα χρόνια από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Η Σουηδία έχει αρνητικά επιτόκια από το 2015. Σύμφωνα δε με την ΕΚΤ, είναι ακόμη αναγκαία η άκρως αναπτυξιακή αυτή νομισματική πολιτική καθώς επιβραδύνεται η ανάπτυξη.

Έτσι, μετά μια πενταετία αρνητικών επιτοκίων, αρχίζει να επικρατεί όλο και περισσότερο η πεποίθηση πως είναι πολύ μακριά η ημέρα που η Ευρώπη θα αφήσει πίσω την εποχή των επιτοκίων κάτω του μηδενός. Στη διάρκεια του καλοκαιριού, άλλωστε, το πλουσιότερο κρατικό επενδυτικό ταμείο του κόσμου, το νορβηγικό Norges Bank Investment Management, ανακοίνωσε ότι δεν στοιχηματίζει πλέον στην αύξηση των αποδόσεων αλλά στην υποχώρησή τους. Ο διοικητής της Τράπεζας της Δανίας, Λαρς Ρόντε, εκτιμά πως τα επιτόκια δεν πρόκειται να αυξηθούν για αρκετά χρόνια ακόμη. Μιλώντας στην οικονομική εφημερίδα Borsen, ο κ. Ρόντε τόνισε πως «τίποτε δεν δείχνει πως θα αλλάξουν τα πράγματα μέσα σε χρονικό ορίζοντα πέντε με δέκα ετών».

Κίνδυνος για καταθέτες

Τα αρνητικά επιτόκια αποτελούν πρόβλημα και για τις καταθέσεις των Ευρωπαίων. Ο ευρωπαϊκές τράπεζες απέφυγαν μέχρι προσφάτως να μεταβιβάσουν το κόστος των αρνητικών επιτοκίων στους πελάτες τους. Τους τελευταίους μήνες, όμως, άρχισαν πολύ προσεκτικά να επιβάλλουν χρεώσεις στις πολύ μεγάλες καταθέσεις και στους λογαριασμούς που διατηρούν επιχειρήσεις στα ταμεία τους.
Σε πρόσφατη έρευνα μεταξύ 223 γερμανικών τραπεζών, το 58% δήλωσε ότι επιβάλλει αρνητικά επιτόκια στις καταθέσεις των επιχειρήσεων και το 20% ότι επιβάλλει και σε ιδιώτες αλλά μόνο σε μεγάλους λογαριασμούς, τουλάχιστον άνω των 100.000 ευρώ. Έχουν προηγηθεί στη διάρκεια του καλοκαιριού τράπεζες της Δανίας αλλά και της Ελβετίας, ορισμένες από τις οποίες επιβάλλουν αρνητικά επιτόκια σε λογαριασμούς που υπερβαίνουν το 1 εκατ. ευρώ και άλλες σε λογαριασμούς άνω των 100.000 ευρώ.

Σύμφωνα με τη FinansWatch, εταιρεία ερευνών για τον τραπεζικό κλάδο, ανάμεσά τους είναι οι τράπεζες Ringkjobing Landobank και Sparekassen Sjaelland-Fyn που έχουν ήδη επιβάλει ένα είδος φυλάκτρων σε όσους πελάτες τους έχουν λογαριασμούς με μεγάλα ποσά.   Απηχώντας τον προβληματισμό του κλάδου, ο επικεφαλής της ένωσης τραπεζιτών της Δανίας, Ούρλικ Νόντγκααρντ, τόνισε προσφάτως πως όσο οι τράπεζες προστατεύουν τους καταθέτες από το κόστος των αρνητικών επιτοκίων «πουλάνε τα προϊόντα τους σε τιμές κάτω του κόστους και αυτό αποτελεί σαφώς πρόβλημα». Τελευταία το ταμπού φαίνεται να σπάει και στις ισπανικές τράπεζες, με πρώτη την Banco Sabadell, που έχει εκφράσει την πρόθεση να προχωρήσει σύντομα στην επιβολή αρνητικών επιτοκίων σε μεγάλους λογαριασμούς.

Πηγή