Το διαμφισβητούμενο δημοψήφισμα του Πούτιν

3/7/2020

Με 76% ο Βλάντιμιρ Πούτιν κέρδισε το δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του Συντάγματος, το οποίο ωστόσο προκάλεσε έντονη κριτική και διαμαρτυρίες. Για ποιον λόγο; Μία ανάλυση από τη ρωσική σύνταξη της DW.

Μία ολόκληρη εβδομάδα, από τις 25 Ιουνίου μέχρι την 1η Ιουλίου, διήρκεσε το δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του ρωσικού Συντάγματος. Η επιμήκυνση της διαδικασίας οφείλεται στην πανδημία και κατέστη δυνατή μετά από ειδική ρύθμιση. Αντιφρονούντες και ακτιβιστές τόνιζαν εξαρχής ότι η όλη διαδικασία διευκολύνει την παραποίηση της λαϊκής βούλησης και φαίνεται ότι δικαιώνονται- εν μέρει τουλάχιστον.

Εξαναγκασμός για συμμετοχή;

Τις πρώτες ημέρες η συμμετοχή δεν ξεπέρασε το 30%. Οι περισσότεροι ψήφισαν στα εκλογικά τμήματα ή και κατ' οίκον. Άλλωστε στη Ρωσία ο νόμος επιτρέπει στους πολίτες να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα χωρίς να βγουν από την πόρτα του σπιτιού τους. Σε αυτή την περίπτωση ένα μέλος της επιτροπής για τη διοργάνωση των εκλογών χτυπάει το κουδούνι του ψηφοφόρου και παραλαμβάνει την ψήφο του. Μία άλλη εναλλακτική λύση είναι τα κινητά εκλογικά τμήματα για τη διευκόλυνση της διαδικασίας, που μπορούν να εμφανιστούν παντού. Σε εργοτάξια, σε λεωφορεία, σε αντίσκηνα. Στην εκλογική διαδικασία μέσω διαδικτύου, η οποία ωστόσο ήταν δυνατή μόνο στη Μόσχα και στην περιφέρεια Νίσνι Νοβγκορόντ, η συμμετοχή ήταν διπλάσια, καθώς ξεπέρασε το 60%. "Είναι φανερό ότι πολλοί ψηφοφόροι εξαναγκάστηκαν από τους εργοδότες τους να προσέλθουν στις κάλπες", δηλώνει στην Deutsche Welle ο κοινωνιολόγος Γκριγκόρι Γιούντιν, ένας από τους διοργανωτές ανεξάρτητων σφυγμομετρήσεων τις ημέρες του δημοψηφίσματος.

Σύμφωνα πάντως με την επικεφαλής της επιτροπής για τη διοργάνωση του δημοψηφίσματος, Έλα Παμφίλοβα, η παράταση της διαδικασίας ήταν απαραίτητη σε εποχές κορωνοϊού, καθώς επέτρεπε την προσέλευση ενός μικρού αριθμού ψηφοφόρων, από τις 8 το πρωί έως το πολύ τις 12, σε κάθε εκλογικό τμήμα, δηλαδή το πολύ 150 στη διάρκεια της ημέρας. Ωστόσο, ο Γκριγκόρι Μελκονιάνς, μέλος της MKO Golos που επιχειρεί να εποπτεύσει το αδιάβλητο της διαδικασίας, τονίζει ότι " προφανής στόχος των διοργανωτών ήταν να δοθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι ψήφοι πριν καν αρχίσει επισήμως το δημοψήφισμα". Υπό αυτές τις συνθήκες, εκτιμά ο ίδιος, είναι αντικειμενικά αδύνατον να ελέγξει κανείς πόσοι εκλογείς προσήλθαν σε ένα εκλογικό κέντρο και "δεν αποκλείεται να μη μάθουμε ποτέ πού ακριβώς δόθηκε η κάθε ψήφος".

"Τηλεφωνήστε και... ψηφίστε"

Με τις νέες ρυθμίσεις δίνεται η δυνατότητα σε όλο και περισσότερους πολίτες να ψηφίσουν από το σπίτι τους. Παλαιότερα αυτό επιτρεπόταν μόνο εάν συνέτρεχε ειδικός λόγος, για παράδειγμα αν ο ψηφοφόρος αντιμετώπιζε πρόβλημα υγείας. Στο τελευταίο δημοψήφισμα ωστόσο ο καθένας μπορούσε να ψηφίσει κατ' οίκον, αρκεί να έκλεινε ραντεβού με τον αρμόδιο συνεργάτη της εκλογικής επιτροπής, ο οποίος παραλαμβάνει την ψήφο του. Ρωσικές ΜΚΟ υποστηρίζουν ότι το νέο σύστημα ασκεί αθέμιτες πιέσεις σε παρατηρητές των εκλογών που "συνοδεύουν" την κάλπη από σπίτι σε σπίτι. Την τρίτη μέρα του δημοψηφίσματος η επικεφαλής της εκλογικής επιτροπής Έλα Παμφίλοβα παραδέχθηκε ότι υπάρχει πρόβλημα και παρακάλεσε τους συναδέλφους της να στείλουν περισσότερους παρατηρητές όπου χρειάζεται. Στη συνοικία Ραμένκα της Μόσχας πάντως, οι παρατηρητές σημείωσαν ότι ένας ασυνήθιστα υψηλός αριθμός ψηφοφόρων, σχεδόν ο ένας στους τέσσερις, ψηφίζει από το σπίτι του. Ωστόσο "η εκλογική επιτροπή δεν κατάφερε να παρουσιάσει όλα τα ψηφοδέλτια που λέγεται ότι δόθηκαν στη συγκεκριμένη περιοχή", επισημαίνει ο Κίριλ Τροφίμοφ, ένας από τους παρατηρητές της διαδικασίας. Οι αρμόδιοι παραδέχθηκαν ότι έγινε κάποιο λάθος και τελικά υποσχέθηκαν να ακυρώσουν το αποτέλεσμα σε δύο εκλογικά τμήματα.

Ένα άλλο σημείο κριτικής για τη ΜΚΟ Golos ήταν η νέα ρύθμιση, σύμφωνα με την οποία ο ψηφοφόρος δεν χρειάζεται πλέον να καταχωρεί ο ίδιος με το χέρι τα στοιχεία του στον εκλογικό κατάλογο, όπως αναγράφονται στο διαβατήριό του. Αυτή τη φορά αρκεί μία υπογραφή συγκατάθεσης σε στοιχεία που έχουν ήδη καταχωρηθεί. "Η εκ των προτέρων γνώση των στοιχείων διαβατηρίου είναι το όνειρο κάθε πλαστογράφου", λέει ο Γκριγκόρι Μελοκνιάντς. "Κατ' αυτόν τον τρόπο μπορείς να ανεβάσεις το ποσοστό συμμετοχής, βάζοντας μια μουτζούρα αντί για υπογραφή και γράφοντας στη λίστα πολίτες που δεν έχουν καν ψηφίσει. Άντε να αποδείξεις μετά ότι η υπογραφή δεν ήταν σωστή..."

Καθησυχαστική η εκλογική επιτροπή

Σε εκλογικό τμήμα στο Πάρκο Λεφορτόβο της Μόσχας αναφέρεται το παράδειγμα ενός ζευγαριού που τελικά δεν κατάφερε να ψηφίσει, καθώς ο κατάλογος τους εμφάνιζε ως ήδη ψηφίσαντες. Η ΜΚΟ Golos υποστηρίζει ότι από τις 25 μέχρι τις 30 Ιουνίου έλαβε συνολικά 1.587 αναφορές από πολίτες, εκ των οποίων οι μισοί διαμαρτύρονται για παρατυπίες και απρόοπτα στην εκλογική διαδικασία. Ωστόσο, η εκτίμηση της κεντρικής εκλογικής επιτροπής είναι εντελώς διαφορετική. Σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα, διαβεβαιώνει ο αντιπρόεδρος της επιτροπής Νικολάι Μπουλιάεφ, δεν κατατέθηκε "σχεδόν καμία διαμαρτυρία άξια αναφοράς".

Πηγή Deutsche Welle