Τουρκία: Η νέα νομισματική κρίση φέρει σφραγίδα Ερντογάν

8/11/220

Η καρατόμηση του κεντρικού τραπεζίτη από τον Ταγίπ Ερντογάν είναι ακόμη ένα δραματικό επεισόδιο στο θρίλερ της νομισματικής κρίσης- της δεύτερης που βιώνει η Τουρκία σε διάστημα μόλις δύο ετών. Είναι μία κρίση που οι ειδικοί χρεώνουν πρωτίστως στον Τούρκο πρόεδρο, την δηλωμένη «αλλεργία» του στα υψηλά επιτόκια, την επιμονή του σε φαραωνικά έργα, αλλά πάνω από όλα σε μία εξωτερική πολιτική, που οδηγεί τη χώρα σε μετωπική σύγκρουση με την περιοχή εκείνη από την οποία θα μπορούσε να αντλήσει τις περισσότερες επενδύσεις: την Ε.Ε.

Το τουρκικό νόμισμα έχει χάσει το 43% της αξίας του από τις αρχές του έτους, εν μέσω μία «τέλειας καταιγίδας». Η προκλητική ρητορική και πρακτική του Ερντογάν, οι συνεχείς επιθέσεις του στην κεντρική τράπεζα, σε συνδυασμό με την αναπόφευκτη διολίσθηση της τουρκικής οικονομίας στην ύφεση λόγω της πανδημίας του νέου κορωνοϊού, είχαν ως αποτέλεσμα οι επενδυτές να γυρίσουν την πλάτη στο τουρκικό νόμισμα. Κάθε νέο παραλήρημα του Τούρκου προέδρου, κάθε επιθετική του κίνηση, που ενίσχυε τον κίνδυνο επιβολής κυρώσεων σε μία ήδη αποδυναμωμένη οικονομία, οδηγούσε τη λίρα και σε νέο ιστορικό ναδίρ. Στα τέλη Οκτωβρίου έσπασε και το φράγμα του 8 έναντι του δολαρίου. Σήμερα η ισοτιμία είναι στις 8,51 λίρες ανά δολάριο.

Το μεγάλο ερώτημα βεβαίως τώρα είναι εάν ο νέος κεντρικός τραπεζίτης θα τολμήσει να αυξήσει τα επιτόκια και εάν αυτό θα είναι αρκετό να σταματήσει τον κατήφορο του νομίσματος και να αποτρέψει την εξέλιξη της νομισματικής κρίσης σε κρίσης χρέους. Δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Τον περασμένο Σεπτέμβριο η κεντρική τράπεζα αύξησε το βασικό επιτόκιο κατά 200 μονάδες βάσης, στο 10,25%, εκπλήσσοντας ευχάριστα την αγορά- αλλά για λίγο. Οι ανησυχίες για όσα περιγράψαμε παραπάνω βάρυναν περισσότερο στη ζυγαριά των επενδυτών, που συνέχισαν να σφυροκοπούν τη λίρα και να τρέπονται σε φυγή από το τουρκικό ενεργητικό. Από τις αρχές του έτους η κεντρική τράπεζα έχει «κάψει» πάνω από 100 δισ. δολάρια για να στηρίξει το εθνικό νόμισμα, αλλά εις μάτην.

Για να αλλάξει η εικόνα η κεντρική τράπεζα θα πρέπει να κάνει αυτό, που δεν έγινε τον Οκτώβριο. Ακόμη μία θεαματική αύξηση επιτοκίων για να βάλει φρένο στον πληθωρισμό και την υποτίμηση, που κατατρώνε την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και αυξάνουν τα βάρη των δανείων σε δολάριο, δημιουργώντας έτσι μία νέα τάξη νεόπτωχων.

Θα εξελιχθεί η νομισματική κρίση σε κρίση χρέους;

Αν και το μερίδιο του ιδιωτικού εξωτερικού χρέους στο συνολικό ακαθάριστο εξωτερικό χρέος της Τουρκίας έχει μειωθεί από 70% το 2015 στο 56,6% το δεύτερο τρίμηνο του 2020, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, τα πράγματα εξακολουθούν να είναι δύσκολα. Επιχειρήσεις και νοικοκυριά επεδίωξαν τα δύο τελευταία χρόνια μία απομόχλευση με έμφαση στον περιορισμό της έκθεσής τους στις διακυμάνσεις της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Αλλά τα δάνεια σε δολάριο εξακολουθούν να είναι ένα μεγάλο βάρος για πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Από την άλλη το δημόσιο εξακολουθεί να βρίσκει ανοιχτές τις πόρτες των αγορών, αλλά όχι για δανεισμό σε τοπικό νόμισμα. Έτσι το μερίδιο του δημόσιου χρέους στο συνολικό ακαθάριστο εξωτερικό χρέος έχει αυξηθεί κατά 11 μονάδες σε σχέση με το 2018. Ο δανεισμός του κράτους σε ξένο νόμισμα δημιουργεί τον κίνδυνο «μετάδοσης» των προβλημάτων του νομίσματος στο χρηματοοικονομικό σύστημα.

Η Capital Economics σε πρόσφατο σημείωμά της προειδοποιούσε πως τα περιθώρια λάθους για την Τουρκία και τον Ερντογάν στενεύουν. Ένα «στραβοπάτημα» θα ήταν αρκετό να πυροδοτήσει ισχυρούς κλυδωνισμούς στις αγορές της και να λυγίσει τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Ο Τούρκος πρόεδρος συνηθίζει να μιλάει για το «τρίγωνο του διαβόλου» (επιτόκια, πληθωρισμός, ισοτιμία) και για έναν «οικονομικό πόλεμο» από εξωτερικούς εχθρούς που θέλουν να δουν την τουρκική οικονομία να οδηγείται στην καταστροφή. Για όλους τους υπόλοιπους όμως η μεγαλύτερη απειλή είναι ο ίδιος.

Πηγή