H Gazprom χάνει το μονοπώλιο στα Βαλκάνια

10/1/2021

Τις τελευταίες μέρες συνέβησαν στην αγορά αερίου τρία σημαντικά γεγονότα, τα οποία μακροπρόθεσμα θα έχουν επιπτώσεις στην προνομιακή θέση της Gazprom στη ΝΑ Ευρώπη. Ποιοι είναι κερδισμένοι και ποιοι χαμένοι;

Με την αλλαγή του χρόνου τρία γεγονότα έφεραν τα πάνω κάτω στην αγορά αερίου στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Την Πρωτοχρονιά ο σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς έδωσε το πράσινο φως για τον εφοδιασμό της χώρας του με ρωσικό αέριο, μέσω Βουλγαρίας και του αγωγού Balkan Stream, ένα παρακλάδι του Turkish Stream.

Λίγες ώρες νωρίτερα άρχισε να διοχετεύεται στη Βουλγαρία αέριο από το Αζερμπαϊτζάν μέσω του νέου Αδριατικού Αγωγού TAP. Ο βούλγαρος πρωθυπουργός Μπόρις Μπορίσοφ έκανε μάλιστα λόγο για το τέλος του ρωσικού μονοπωλίου στην αγορά της Βουλγαρίας.

Το τρίτο γεγονός ήταν η έναρξη της λειτουργίας του νέου πλωτού τερματικού υγραερίου LNG κοντά στο κροατικό νησί Κρκ. Το αμερικανικό υγραέριο έφθασε εκεί με τάνκερ και στη συνέχεια διοχετεύθηκε στο κροατικό δίκτυο, το οποίο συνδέεται με το ευρωπαϊκό. Με την κίνηση αυτή η Κροατία όχι μόνο σχεδόν μηδενίζει την εξάρτηση από ρωσικό αέριο, αλλά και εξελίσσεται σε σημαντικό εξαγωγέα LNG σε Ουγγαρία και Ουκρανία.

 
Επιπτώσεις για τις εξαγωγές ρωσικού αερίου στην Ευρώπη

Οι μεγαλύτεροι πελάτες της Gazprom στα Βαλκάνια ήταν το 2019 η Κροατία με 2,82 δις κυβικά μέτρα, η Ελλάδα με 2,41, η Βουλγαρία με 2,39 και η Σερβία με 2,13.

Το κροατικό πλωτό τερματικό έχει δυνατότητα επεξεργασίας και διοχέτευσης 2,6 δις κυβικών μέτρων το χρόνο. Κατά συνέπεια η Gazprom αποκτά ένα σημαντικό ανταγωνιστή όχι μόνο στη Κροατία, αλλά και στα Βαλκάνια, μιας και ένα σημαντικό μέρος του υγραερίου του Κρκ προορίζεται για εξαγωγή σε χώρες όπως η Ουγγαρία και ενδεχομένως η Ουκρανία.

Για την Gazprom η Ουγγαρία είναι σημαντική αγορά. Το 2019 διοχετεύθηκαν εκεί 11,26 δις κυβικά μέτρα αερίου. Εκτός αυτού, μέσω Ουγγαρίας και Αυστρίας η ρωσική κρατική εταιρία προτίθεται να μεταφέρει στην Ευρώπη το μεγαλύτερο μέρος του αερίου της με τη βοήθεια του δεύτερου παρακλαδιού του αγωγού Turkish Stream, συνολικής χωρητικότητας 15,74 δις κυβικών μέτρων.

Μπροστά σε αυτό το τόσο σημαντικό πρότζεκτ οι αγορές της Σερβίας, Βόρειας Μακεδονίας και Βοσνίας Ερζεγοβίνης είναι σχεδόν αμελητέες για τη Gazprom. Μέσω του αγωγού Balkan Stream, o οποίος περνά από τη Τουρκία στη Βουλγαρία και από εκεί στη Σερβία, η Gazprom θέλει το αέριό της να φθάσει με τη βοήθεια της απαραίτητης επέκτασης του αγωγού μέχρι την Ουγγαρία.

 
Η σημασία του Νοτίου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου

Η Gazprom δεν χάνει το μονοπώλιό της μόνο στον ανεφοδιασμό της Κροατίας. Με το πλωτό τερματικό στη Κρκ θα βρεθεί αντιμέτωπη με μεγαλύτερο ανταγωνισμό στη Ουγγαρία. Και σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, λόγω του αποκαλούμενου Νοτίου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου χάνει και τη μονοπωλιακή της θέση στη βουλγαρική αγορά και αποκτά σημαντικό ανταγωνισμό τόσο στην Ελλάδα όσο και την Ιταλία. Εννοείται ότι οι αντίπαλοι της Gazprom στην αγορά δεν θα προμηθεύονται υγραέριο από το Κατάρ, την Αλγερία ή τις ΗΠΑ, αλλά πολύ φθηνότερο από το Αζερμπαϊτζάν.

Ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου αποτελείται από τους αγωγούς TANAP και ΤΑΡ. O Τrans Anatolian Natural Gas Pipeline Project από το Αζερμπαϊτζάν φθάνει στα ελληνικά σύνορα μέσω Τουρκίας και Γεωργίας και συνδέεται με τον Αδριατικό Αγωγό TAP, ο οποίος περνά από την Αλβανία και μέσω του πυθμένα της Αδριατικής μέχρι την Ιταλία.

Με ακόμα μεγαλύτερες απώλειες θα βρεθεί αντιμέτωπη η Gazprom στα Βαλκάνια. Ήδη από φέτος δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου θα φθάνουν από το Αζερμπαϊτζάν, μέσω του TAP, σε Ελλάδα και Βουλγαρία. Υπολογίζεται ότι τα 2,4 δις κυβικά μέτρα που προμηθεύτηκαν το 2019 οι δύο χώρες από τη Ρωσία ενδέχεται να περιοριστούν κατά 40% με 45%. Κι αν μάλιστα ο χειμώνας είναι σχετικά θερμός ή συνεχιστεί επ΄ αόριστον το λοκντάουν τότε η ζήτηση για αέριο της Gazprom δεν αποκλείεται να μειωθεί στο 50%.

Πηγή Deutsche Welle