Τα μεγάλα διλήμματα της Ευρώπης στην πορεία για το ψηφιακό ευρώ

30/4/2021

Του Martin Sandbu

Η ΕΚΤ είναι η πρώτη από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες που άνοιξε διάλογο με τους πολίτες για την έκδοση ψηφιακού νομίσματος. Το πρόβλημα της ιδιωτικότητας, ο «ανταγωνισμός» με τις εμπορικές τράπεζες και ο ρόλος της Κίνας.

Πριν από λίγα μόλις χρόνια, η έκδοση ψηφιακού νομίσματος από μια κεντρική τράπεζα έμοιαζε κάτι εξωτικό.
Μεταξύ των χωρών υψηλού εισοδήματος η Riksbank της Σουηδίας ήταν η μόνη που το εξερεύνησε, γεγονός που αποδίδεται στην εξαιρετικά περιορισμένη χρήση μετρητών από τον πληθυσμό της.

Τώρα τα επίσημα ηλεκτρονικά νομίσματα έχουν γίνει κάτι το σύνηθες. Κάθε σημαντικός παίκτης τα εξετάζει: Η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, δήλωσε πρόσφατα ότι «μετά από μια μακρά περίοδο ανάπτυξης, ο τομέας των κρυπτονομισμάτων βρίσκεται στο κατώφλι σημαντικών αλλαγών». Η Κίνα δοκιμάζει ένα ψηφιακό ρενμίνμπι, η Σουηδία ολοκλήρωσε ένα πιλοτικό πρόγραμμα και οι Μπαχάμες μόλις παρουσίασαν το πρώτο ψηφιακό νόμισμα κεντρικής τράπεζας στον κόσμο.

Διστακτική στην αρχή, η ευρωζώνη έχει κινηθεί προς τα εμπρός. Την περασμένη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δημοσίευσε τις απαντήσεις από μια ολοκληρωμένη δημόσια διαβούλευση, η οποία αποτελεί συνέχεια ενός εγγράφου προβληματισμού, το οποίο δημοσίευσε το επιστημονικό προσωπικό της τράπεζας τον Οκτώβριο. Ο Φάμπιο Πανέτα, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου, παρευρέθηκε σε ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τούτο θέτει την ΕΚΤ ένα βήμα μπροστά από τις άλλες κεντρικές τράπεζες όσον φορά την εμπλοκή της με το κοινό.

Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου συγκρότησε ομάδα εργασίας για το «britcoin» τη Δευτέρα και η Τράπεζα της Αγγλίας έχει θέσει σε διαβούλευση έγγραφο συζήτησης. Η Fed εξετάζει την τεχνολογία των ψηφιακών νομισμάτων, παρόλο που δεν έχει ακόμη διαβουλευτεί με το κοινό.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για τη σοβαρότητα με την οποία όλες οι κεντρικές τράπεζες εξετάζουν τώρα την παροχή ενός ψηφιακού ισοδύναμου των μετρητών. Η Σιλβάνα Τενρέϊρο, μέλος της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Αγγλίας, επεσήμανε ότι η μετατόπιση στις διαδικτυακές αγορές μετά την πανδημία «αυξάνει σημαντικά το κόστος της χρήσης μετρητών». Η ζήτηση για ψηφιακές πληρωμές φαίνεται να αυξάνεται. Ταυτόχρονα, οι κεντρικές τράπεζες είναι επιφυλακτικές να προχωρήσουν πέρα από αυτό που είναι έτοιμοι να δεχτούν οι πολίτες και οι πολιτικοί ηγέτες.

Η διαβούλευση της ΕΚΤ με το κοινό αποκαλύπτει τις αντικρουόμενες επιδιώξεις που πρέπει να αντισταθμιστούν. Το ένα είναι η σχέση απορρήτου και λειτουργικότητας. Το κράτος της Κίνας μπορεί να θεωρεί καλοδεχούμενη την επιτήρηση των οικονομικών συναλλαγών των πολιτών που παρέχει ένα ψηφιακό ρενμίνμπι, αλλά η ΕΚΤ διαπίστωσε ότι οι πολίτες θεωρούν την προστασία της ιδιωτικής ζωής το πιο σημαντικό στοιχείο ενός ψηφιακού ευρώ. Ωστόσο, είναι επίσης αδιανόητο να υπονομευθούν οι ευρωπαϊκοί κανόνες για το ξέπλυμα χρήματος και τη διαφθορά. Η πλήρης ανωνυμία δεν μπαίνει στο τραπέζι.

Μια άλλη δυσκολία αφορά τη χρήση ενός ηλεκτρονικού νομίσματος από αλλοδαπούς. «Η ΕΕ έχει τη φιλοδοξία να έχει ένα ευρώ που θα χρησιμοποιείται ευρύτερα εκτός της ευρωζώνης», δήλωσε η Μαρία Δεμερτζή, αναπληρώτρια διευθύντρια του think tank Bruegel. «Ο φόβος» - υπερβολικός κατά την άποψή της – «είναι ότι η ψηφιοποίηση της Κίνας έχει σχεδιαστεί για να καταστήσει το νόμισμά της πιο ελκυστικό».

Οι κεντρικές τράπεζες των πλούσιων χωρών έχουν τονίσει επανειλημμένα ότι τα ψηφιακά τους νομίσματα είναι συνεργατικά και όχι ανταγωνιστικά. Ωστόσο, κανείς δεν θέλει να δει το δικό του νόμισμα να αντικαθίσταται από ιδιωτικά νομίσματα πέρα από τον έλεγχό τους, πόσο μάλλον άλλων κεντρικών τραπεζών. Κατά την ακρόαση, οι βουλευτές ρώτησαν τον Πανέτα πώς θα αλληλεπιδρά ένα ηλεκτρονικό ευρώ με οικονομίες εκτός ευρωζώνης, πώς θα μπορούσε να κάνει το ευρωπαϊκό νόμισμα πιο ελκυστικό διεθνώς και αν θα διατεθεί στους κατοίκους της Βόρειας Ιρλανδίας.

Πίσω από τη συζήτηση για συνεργασία, κρύβονται επίσης επιδιώξεις για πιθανά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Η ειδική ομάδα του Ηνωμένου Βασιλείου είναι επιφορτισμένη με την «παρακολούθηση των διεθνών εξελίξεων στα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών για να διασφαλίσει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας καινοτομίας». Κρίνοντας από τη διαβούλευση της ΕΚΤ, μια ιδιαίτερα επιθυμητή καινοτομία την οποία θα μπορούσε να διευκολύνει ένα ψηφιακό ευρώ είναι μια «προγραμματιζόμενη» - ενσωματωμένη ικανότητα για αυτοματοποιημένες συναλλαγές και «έξυπνες» συμβάσεις.

Υπάρχει ακόμα η ανησυχία ότι το ψηφιακό νόμισμα μιας κεντρικής τράπεζας θα μπορούσε να υπονομεύσει τις εμπορικές τράπεζες. Αν όλοι είχαν καταθέσεις ψηφιακών ευρώ στην ΕΚΤ, σημείωσε η Δεμερτζή, «θα έμενε απέξω ένα πολύ μεγάλο τμήμα του τραπεζικού τομέα».

Σε όλα αυτά, η Ε.Ε. παραμένει μια ειδική περίπτωση. Δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην ψηφιακή προστασία των προσωπικών δεδομένων και την παγκόσμια εμβέλεια του νομίσματός της και εξαρτάται περισσότερο από τις τράπεζες από άλλες οικονομίες. Το γεγονός ότι η ΕΚΤ έχει προσκαλέσει το κοινό να εξετάσει την έκδοση ψηφιακού νομίσματος νωρίτερα από άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, μπορεί να αντικατοπτρίζει το ό,τι πρέπει να καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια για να συγκεντρώσει την απαιτούμενη στήριξη.

Πηγή