Το άγνωστο μνημείο της κατοχής στην Αθήνα

15/4/2023

Αφιέρωμα στα υπόγεια καταφύγια και τις κατακόμβες της Αθήνας δημοσιεύει ο Μίκαελ Μάρτενς, ανταποκριτής της Frankfurter Allgemeine Zeitung στην Ελλάδα. «Κάθε μητρόπολη έχει τις άγνωστες γωνιές της, που ακόμη και πολλοί ντόπιοι δεν γνωρίζουν. Στο κέντρο της Αθήνας, λίγα μόλις βήματα μακριά από την Εθνική Βιβλιοθήκη, ένα υποκατάστημα Starbucks και το νεοκλασικό κεντρικό κτήριο του Πανεπιστημίου, βρίσκεται ένα τέτοιο μέρος. Λίγοι ντόπιοι έχουν βρεθεί εκεί, μερικοί δεν έχουν ακούσει ποτέ γι' αυτό – και, πιθανώς, πολλοί έχουν περάσει εκατοντάδες φορές από δίπλα χωρίς καν να το προσέξουν.

“Χώρος Ιστορικής Μνήμης 1941-1944” αναγράφεται σε μια πινακίδα πάνω από την πόρτα - αλλά τι είναι αυτό και τι μπορεί κανείς να δει πίσω από αυτή, δεν αποκαλύπτεται στην πινακίδα. Όποιος αποφασίσει να ανοίξει τις πόρτες και να κατέβει τις σκάλες, βρίσκεται σε έναν άλλο κόσμο: στη μέση της κατεχόμενης Αθήνας κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου […] Αρχικά, αυτές οι κατακόμβες, ένας πολυώροφος υπόγειος λαβύρινθος από διαδρόμους και σκάλες, χτίστηκαν από τους Γερμανούς ως καταφύγια κατά τη διάρκεια αεροπορικών επιδρομών […] Καθώς επρόκειτο για ένα από τα πιο σύγχρονα κτήρια της πόλης, με κεντρική θέρμανση, ανελκυστήρες και κλιματισμό, οι Γερμανοί κατακτητές το κατέλαβαν λίγες μόλις ημέρες μετά την εισβολή τους στην Αθήνα. Μέχρι τον Οκτώβριο του 1944, το κτήριο στην οδό Κοραή 4 ήταν το αρχηγείο της εθνικοσοσιαλιστικής τρομοκρατίας στην Ελλάδα, στεγάζοντας στον επάνω όροφο γραφεία, ενώ στον κάτω όροφο γίνονταν βασανιστήρια. Το καταφύγιο έγινε κέντρο κράτησης και ανάκρισης, ενώ από εκεί μεταφέρονταν κρατούμενοι σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ή χώρους εκτέλεσης».

Ο Μάρτενς προσθέτει πως «μόνο 45 και πλέον χρόνια αργότερα ανακαλύφθηκε εκ νέου ο χώρος. Με πρωτοβουλία του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού, οι κατακόμβες ανακαινίστηκαν το 1990 και άνοιξαν για το κοινό τον Μάιο του 1991. Παρ' όλα αυτά, το μνημείο στην Αθήνα παραμένει σχεδόν άγνωστο. Κατά τη διάρκεια της ανακαίνισης, ανακαλύφθηκε και το πιο σημαντικό μέρος του μνημείου: πολλές επιγραφές, σχέδια και τα τελευταία συνθήματα που είχαν χαράξει στους τοίχους οι απελπισμένοι κρατούμενοι. Βρέθηκαν ακόμη και αποχαιρετιστήρια γράμματα και άλλα μηνύματα των κρατουμένων, κρυμμένα ανάμεσα σε ρωγμές στις πόρτες και στους τοίχους […] Όταν βγαίνει κανείς έξω, χρειάζεται λίγο χρόνο για να συνηθίσει ξανά στη φασαρία της πόλης. Σήμερα, η ζωή συνεχίζεται. Αλλά όποιος έχει βρεθεί εκεί κάτω, δεν θα μπορέσει ποτέ ξανά να περάσει από αυτό το μέρος χωρίς να σκεφτεί τι βρίσκεται εκεί», καταλήγει η FAZ.

Πηγή Deutsche Welle