Σοκ ανισότητας στη μαύρη τριετία: Έρευνα έδειξε ότι στην κρίση οι ανισότητες μεγαλώνουν και οι φτωχότεροι την πληρώνουν πιο ακριβά

8/6/2013

Δεν κατεβήκαμε  όλοι μαζί με την ίδια ταχύτητα τα σκαλοπάτια προς τη φτώχεια στη μαύρη τριετία της κρίσης. Οπως δείχνουν τα επιστημονικά στοιχεία, ορισμένοι κατέβαιναν γρηγορότερα και δυστυχώς αυτοί ήταν οι φτωχότεροι.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα συμπεράσματα μιας προς δημοσίευση εργασίας των οικονομολόγων Μάνου Ματσαγγάνη, αναπληρωτή καθηγητή στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και Χρύσας Λεβέντη της Ομάδας Ανάλυσης Δημόσιας Πολιτικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ το 2009 το 20% των πλουσιότερων Ελλήνων είχε εισόδημα 6,1 φορές μεγαλύτερο από το 20% των φτωχότερων Ελλήνων, το 2012 ο λόγος ανέβηκε στο 7,8. Με άλλα λόγια, το 20% των πλουσιότερων έχει πλέον 7,8 φορές μεγαλύτερο εισόδημα από το 20% των φτωχότερων. Με δεδομένο ότι η αλλαγή έγινε μέσα σε μόνο μία τριετία, η αύξηση είναι εξαιρετικά εντυπωσιακή και επιβεβαιώνει πέραν πάσης αμφιβολίας το ότι στην κρίση οι ανισότητες μεγαλώνουν· και οι φτωχότεροι την πληρώνουν πιο ακριβά.

«Ο,τι και αν κάναμε για να προστατεύσουμε τους ασθενέστερους, η κρίση διέλυσε το κοινωνικό κράτος», φέρεται να ομολόγησε ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας προ δεκαημέρου στους ομολόγους του στον ΟΟΣΑ, επικαλούμενος τα εν λόγω στοιχεία προκειμένου να υποστηρίξει ότι «δεν είναι πλέον δυνατόν να μιλάμε στην Ελλάδα για νέα μέτρα».
Άλλωστε το ομολογεί πλέον και το ΔΝΤ στην όψιμη κρίση αυτοκριτικής που περνάει. «Στην Ελλάδα κάναμε λάθος εκτιμήσεις και μας ξέφυγε η ύφεση», υποστήριξε το ΔΝΤ στην άκρως απόρρητη Έκθεση του την περασμένη εβδομάδα. 
Η εργασία του κ. Ματσαγγάνη και της κυρίας Λεβέντη δείχνει τις προεκτάσεις αυτού του «λάθους». Συγκεκριμένα, αναλύοντας τα αίτια που προκάλεσαν τη διεύρυνση των ανισοτήτων συμπεραίνει, όπως τονίζει ο κ. Ματσαγγάνης, ότι κυρίως «τη δουλειά την έκανε η ανεργία». Δηλαδή, η ύφεση που «ξέφυγε» από την τρόικα και το ΔΝΤ.

Οι άνεργοι.

«Ο αριθμός των ανέργων από 325.00 ανέβηκε σε 1.350.000, ενώ ο αριθμός αυτών που εισπράττει το επίδομα ανεργίας παρέμεινε ίδιος, αντιστοιχώντας πλέον μόλις στο 16% των ανέργων. Και αυτό διότι οι υπόλοιποι είναι νέοι σε ηλικία άνεργοι, πρώην ελεύθεροι επαγγελματίες, πρώην εργαζόμενοι σε "μαύρη εργασία", μακροχρόνια άνεργοι που δεν δικαιούνται πλέον επίδομα. Αυτό είναι το νέο κοινωνικό ζήτημα».
Τα ίδια τα μέτρα του προγράμματος είχαν σχετικά μικρότερη επίδραση στη διεύρυνση της ανισότητας, σύμφωνα με τη μελέτη. Επιβαρυντικά λειτούργησαν το «χαράτσι» και η έκτακτη εισφορά των ελεύθερων επαγγελματιών, καθώς χτυπήθηκαν σκληρά ιδιοκτήτες ακινήτων και οι ελεύθεροι επαγγελματίες που δεν είχαν εισόδημα. Αντίθετα, οι μειώσεις μισθών και συντάξεων δεν επέτειναν τις ανισότητες, επειδή έγιναν στοχευμένα πλήττοντας αναλογικά περισσότερο τους υψηλόμισθους και υψηλοσυνταξιούχους.

Σύμφωνα με τον κ. Ματσαγγάνη, η κρίση έβγαλε στην επιφάνεια όλες τις αδυναμίες του κοινωνικού κράτους στην Ελλάδα, οι οποίες προϋπήρχαν αλλά καλύπτονταν από την επίπλαστη ευημερία. Ο ίδιος θεωρεί ότι είναι η ώρα να αντιμετωπισθούν αυτές οι αδυναμίες. Ειδικότερα, τάσσεται υπέρ της κατοχύρωσης του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, καθώς και των επιδομάτων παιδιών και κατοικίας. Σε προηγούμενη εργασία του, μάλιστα, πάλι με την κυρία Λεβέντη είχαν εισηγηθεί δύο εναλλακτικά σενάρια ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος: το πιο γενναιόδωρο προβλέπει ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα 792 ευρώ τον μήνα για τριμελή οικογένεια χωρίς έξοδα ενοικίου - στεγαστικού δανείου ή 967 ευρώ εφόσον επιβαρύνονται με ενοίκιο ή στεγαστικό· το εναλλακτικό κατεβαίνει στα 440 ευρώ για την οικογένεια που ιδιοκατοικεί και στα 615 για αυτήν που πληρώνει ενοίκιο. Ανάλογα διαφοροποιείται και ο λογαριασμός για το κράτος: 2,2 δισ. ευρώ το βασικό σενάριο και 678 εκατ. ευρώ το εναλλακτικό.

Το εγγυημένο εισόδημα.

Το ενδιαφέρον είναι ότι, παρά το κόστος, υπέρ του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος συνηγορεί το ίδιο το ΔΝΤ, σε συνδυασμό βέβαια με παράλληλη κατάργηση άλλων ανάλογων επιδομάτων. Στην Ευρώπη άλλωστε το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα αποτελεί παράδοση, αφού εφαρμόζεται σε 23 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Αντί να μειώσετε τον ΦΠΑ στην εστίαση, γιατί δεν σκέφτεστε καλύτερα να επεκτείνετε το πιλοτικό πρόγραμμα του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος σε περισσότερες περιοχές;», έλεγε πρόσφατα στα «ΝΕΑ» υψηλόβαθμο στέλεχος του ΔΝΤ ενόψει της πιλοτικής εφαρμογής ενός τέτοιου προγράμματος από το 2014 σε δύο περιοχές της χώρας.

Πηγή