27/12/2013
Της Gillian Tett
Η άποψη επενδυτών, ρυθμιστών και πολιτών για τις τράπεζες δεν θα είναι ποτέ ξανά ίδια μετά το 2008. Οι οκτώ ριζικές αλλαγές στον κλάδο και στην αντιμετώπισή του. Γιατί η οικονομία δεν είναι πια «απολιτίκ».
Πριν από οκτώ δεκαετίες, ο οικονομολόγος John Maynard Keynes έκανε το εξής διάσημο σχόλιο: «Όταν τα γεγονότα αλλάζουν, αλλάζω άποψη. Εσείς πώς αντιδράτε, κύριε;». Οι επενδυτές καλά θα κάνουν να θέσουν στον εαυτό τους αυτό το ερώτημα καθώς, κοιτάζοντας τα πέντε τελευταία χρόνια, βλέπουμε ξεκάθαρα ότι ορισμένα «γεγονότα» της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κατάστασης έχουν ανατραπεί.
Όπως είναι λογικό, αυτό έχει επιφέρει ορατές μεταβολές στις απόψεις των περισσότερων επενδυτών. Κανένας δεν θεωρεί πλέον ότι είναι ασφαλή τα subprime στεγαστικά ομόλογα, για παράδειγμα, ούτε εμπιστεύεται τυφλά τις αξιολογήσεις ΑΑΑ. Ούτε θεωρεί ότι οι μεγάλες τράπεζες δεν γίνεται να καταρρεύσουν, ούτε ότι οι δυτικές κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν να κρατούν τα επιτόκια στο μηδέν.
Αυτές οι ορατές μεταβολές απόψεων είναι εντυπωσιακές, αλλά ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι το πώς έχει αλλάξει αργά και διακριτικά και ο τρόπος σκέψης μας. Κατά κύριο λόγο, οι επενδυτές δεν αμφισβητούν τη φύση της «κυρίαρχης άποψης» ή των αδήλωτων προβλέψεών της. Στο κάτω-κάτω, κανένας δεν θέλει να παραδεχτεί ότι είναι το δημιούργημα του νοητικού τους περιβάλλοντος.
Ωστόσο, ένας ισχυρός, ανώτατος δυτικός κεντρικός τραπεζίτης πρόσφατα έκανε μια ατομική άσκηση, για να ερευνήσει το πώς αυτή η «κυρίαρχη επενδυτική άποψη» καθώς και η άποψη των συναδέλφων του έχουν μεταβληθεί στην τελευταία 10ετία. Μολονότι, δυστυχώς, η κεντρική τράπεζα στην οποία ανήκει δεν μου επιτρέπει να τον αποκαλύψω, αξίζει να ακούσουμε τις σκέψεις του - αν μη τι άλλο γιατί μπορεί να μας εμπνεύσει ανάλογες νοητικές ασκήσεις στη φετινή εορταστική περίοδο.
Στη λίστα του ο κεντρικός τραπεζίτης εντοπίζει τις οκτώ εξής βαθιές τομές στο χρηματοπιστωτικό σύστημα:
Πρώτον, το μεγαλύτερο δεν σημαίνει πλέον απαραίτητα και καλύτερο. Πριν από το 2008, οι επενδυτές ενστικτωδώς υποκλίνονταν με θαυμασμό μπροστά στις γιγαντιαίες τράπεζες (όπως η Citigroup) ή σε χώρες με πολύ προχωρημένα τραπεζικά συστήματα (όπως η Ισλανδία). Όχι πια. Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι οικονομίες κλίμακας αποτελούν ορισμένες φορές ψευδαίσθηση.
Δεύτερον, το τραπεζικό σύστημα δεν θεωρείται πλέον «αυτοσταθεροποιούμενο». Αντιθέτως, συχνά μοιάζει αυτοκαταστροφικό. Δείτε το γεγονός ότι ακόμη και ο Alan Greenspan, πρώην διοικητής της Federal Reserve και υπέρμαχος της σχολής της «αυτοσταθεροποίησης», σήμερα σημαίνει συναγερμό για τη συμπεριφορά των τραπεζών.
Τρίτον, γνωρίζουμε ότι οι φορολογούμενοι πολίτες πιάνονται στο αγκίστρι όταν κάτι πάει στραβά στις τράπεζες. Κανένας δεν έχει την αυταπάτη ότι η νεράιδα θα σβήσει όλα τα προβλήματα με το ραβδί της. Δεν χρειάζεται να δούμε κάτι παραπάνω από τον δεσμό που από το 2008 έχουν αξιολογήσει ή τα credit default swap των κρατών και των τραπεζών.
Τέταρτον, η μόχλευση έχει σημασία. Πριν από το 2008, το ζήτημα αυτό ακουγόταν άσχετο ή εξωπραγματικό. Τόσο πολύ που όταν ορισμένοι Ευρωπαίοι τραπεζίτες τιτλοποιήσεων δημιούργησαν ένα ερασιτεχνικό ροκ συγκρότημα το 2007, το ονόμασαν Da Leverage, για αστείο. Σήμερα κανείς δεν τολμάει να κάνει αστεία με την καταραμένη λέξη leverage (μόχλευση, δανεισμός).
Πέμπτον, και η ρευστότητα έχει μεγάλη σημασία. Μέχρι το 2008, οι φόβοι γι' αυτήν τη λέξη επίσης ακούγονταν εξωπραγματικοί. Στο κάτω-κάτω, η χρηματοπιστωτική καινοτομία έδειχνε να έχει κάνει «ρευστοποιήσιμα» τα περισσότερα επενδυτικά ενεργητικά. Σήμερα όλοι γνωρίζουν ότι η ρευστότητα μπορεί κάλλιστα να εξαφανιστεί, συνήθως όταν τη χρειάζεται.
Εκτον, φούσκες δεν υπάρχουν μόνο στις μπανιέρες. Πριν από το 2008, οι ρυθμιστές αρέσκονταν στο να πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να ξεφουσκώσουν τις υπερβολές, αν χρειαστεί, αντί να παρέμβουν προκαταβολικά. Σήμερα δεν το πιστεύουν.
Έβδομον, οι διαρθρωτικές λύσεις δεν είναι ταμπού. Μέχρι το 2008, ήταν σχεδόν αδιανόητη η σκέψη ότι η κρατική ρύθμιση μπορεί εσκεμμένα να δώσει κατεύθυνση στις τράπεζες, με παρεμβάσεις. Σήμερα, ακόμη και οι δεξιοί θεωρούν ότι πρέπει να περιορίζεται το μέγεθος και η συμπεριφορά των τραπεζών, ενώ οι αριστεροί θέλουν ακόμη περισσότερο έλεγχο.
Όγδοον, οι σκιές δεν μένουν πάντα στη σκιά. Παλαιότερα κανείς δεν έδινε μεγάλη σημασία στον εξωτραπεζικό χρηματοπιστωτικό τομέα. Σήμερα τόσο οι ρυθμιστές όσο και οι επενδυτές θέλουν να πέσει φως στο σκιώδες τραπεζικό σύστημα και οι κυβερνήσεις (αργοπορημένα) θέλουν να επιβάλουν κάποιους ελέγχους.
Κάποιοι αναγνώστες έχουν πιθανόν τη δική τους λίστα με ιδέες. Και νομίζω ότι ίσως μία από τις μεγαλύτερες και πιο σημαντικές πολιτισμικές μεταβολές (που συνδέεται με πολλά από τα προηγούμενα οκτώ σημεία) αφορά τον ρόλο της κυβέρνησης.
Πριν από το 2008, οι επενδυτές συχνά θεωρούσαν ότι τις οικονομίες και τις αγορές καθοδηγούν α-πολιτικές και α-κοινωνικές δυνάμεις. Σήμερα, όμως, κανένας δεν θεωρεί ότι η οικονομία είναι σκέτοι αριθμοί. Αντιθέτως, οι εύπλαστοι πολιτικοί και κοινωνικοί παράγοντες -για να μην αναφέρουμε τις κινήσεις των κεντρικών τραπεζών- σχηματοποιούν σχεδόν όλες τις επενδυτικές τάξεις.
Όμως ανεξάρτητα από το αν εγκρίνετε ή δεν εγκρίνετε αυτές τις αλλαγές (ή έχετε τα δικά σας συμπληρωματικά σημεία), το κρίσιμο ζήτημα είναι το εξής: οι εκτιμήσεις μας μπορεί να αλλάξουν δραματικά και μάλιστα πολλές φορές αθόρυβα. Γιατί, βεβαίως, χρειάζεται όλοι μας κατά περιόδους να επανεξετάζουμε τις ιδέες μας και επίσης συχνά να θέτουμε στον εαυτό μας το εξής κρίσιμο ερώτημα: Θα μπορούσε η σημερινή κυρίαρχη άποψη να αλλάξει πάλι τα επόμενα πέντε χρόνια; Και, αν ναι, πώς θα επηρεάσει αυτό τις τιμές των ενεργητικών ή τη διαμόρφωση στρατηγικής;
Καλή ανασκόπηση!
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου