Τρία διδάγματα από τη νέα ελληνική συμφωνία

13/7/2015

Του Martin Sandbu

Η μικροδιαχείριση από τους πολιτικούς της ευρωζώνης, η μέχρι τώρα αδράνεια της Γαλλίας και ο πολιτικοποιημένος ρόλος της ΕΚΤ θα έπρεπε να ανησυχούν τους πάντες στην ευρωζώνη, όχι μόνο την Ελλάδα. Τι προέκυψε από τη χθεσινή συμφωνία.

Τουλάχιστον ο Αλέξης Τσίπρας δε χρειάστηκε να στείλει τις 100 πιο όμορφες παρθένες για θυσία στο Βερολίνο. Αν εξαιρέσει κανείς αυτό, ο Έλληνας πρωθυπουργός χρειάστηκε να υποχωρήσει σχεδόν σε ό,τι άλλο του ζήτησαν τα υπόλοιπα μέλη της ευρωζώνης.

Ακόμα διαρρέουν οι λεπτομέρειες της πολιτικής συμφωνίας που επιτεύχθηκε χτες μετά από μία ολονύχτια σύνοδο κορυφής της ευρωζώνης και υπάρχουν πολλές ακόμα αποφάσεις που εκκρεμούν για τις επόμενες μέρες. Αλλά μπορούμε ήδη να αντλήσουμε τρία διδάγματα. Και κανένα δεν είναι ιδιαίτερα εποικοδομητικό.

Πρώτον, οι αποφάσεις που οι όλο και πιο απασχολημένοι πολιτικοί της Ευρώπης θεωρούν ότι είναι σκόπιμο να λαμβάνουν είναι εντελώς παρανοϊκές. Το σχέδιο εγγράφου που προετοίμασε το Eurogroup για τους ηγέτες περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, μια συγκεκριμένη απαίτηση για τη βελτίωση του ανταγωνισμού μεταξύ των ... αρτοποιείων.

Ίσως τα αρτοποιεία σε όλη την Ελλάδα χρειάζονται περισσότερο ανταγωνισμό. Ίσως, αν το τραβήξουμε πολύ, μπορούμε να βρούμε κάποιο λόγο γιατί αυτό θα μπορούσε να συμβάλει σε ένα υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης της Ελλάδας. Ωστόσο, θα 'πρεπε να μας κόβεται η ανάσα μπροστά στην ύβρη μιας τάξης Ευρωπαίων πολιτικών που θεωρεί τόσο ότι ο χρόνος της είναι καλό να επενδύεται σε μια τέτοια μικροδιαχείριση όσο κι ότι οι προτεινόμενες μικροπολιτικές τους είναι τόσο ευνοϊκές για την ανάπτυξη που θα πρέπει να ανατρέψουν κάθε εγχώρια πολιτική διαδικασία.

Η Ελλάδα χρειάζεται αναμφισβήτητα μεταρρυθμίσεις. Αλλά θυμηθείτε πού ήταν η χώρα μόλις πριν από ένα χρόνο. Η λιτότητα έκανε μία παύση το 2014, κάτι που επέτρεψε επιστροφή στην ανάπτυξη. Η Αθήνα παρουσίασε πρωτογενές πλεόνασμα και δεν χρειαζόταν περαιτέρω οικονομική βοήθεια - μόνο επεκτάσεις των ιδιαίτερα αυξημένων αποπληρωμών του 2015 και του 2016 που η Ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο άφησαν αμελώς αμετάβλητες κατά την αναδιάρθρωση του 2012.

Θα ήταν αλήθεια τόσο δύσκολο απλώς να χορηγούν τις επεκτάσεις (χωρίς περικοπές), να αφήσουν την ανάκαμψη να συνεχιστεί (η οποία θα αύξανε και την ικανότητα για την εξυπηρέτηση του χρέους) και να αφήσουν τους Έλληνες να σκεφτούν για το αν και πώς θα διορθώσουν τη χώρα τους (ή όχι);

Δεύτερον, ο μόνος εποικοδομητικός εταίρος τις τελευταίες εβδομάδες ήταν η Γαλλία. Μετά από πέντε χρόνια που έπαιζε δεύτερο βιολί στη Γερμανία - και μάλιστα με την ίδια ακριβώς μελωδία – το Παρίσι ανακάλυψε εκ νέου τη θέση του ως ισότιμου ηγέτη στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Με όλη της την αυστηρότητα, η Γερμανία δεν θέλει να προχωρά μόνη της. Η ισχύς του ευρώ θα ήταν σήμερα μεγαλύτερη, αν η Γαλλία είχε ανακτήσει την αυτοπεποίθησή της της νωρίτερα.

Αλλά προσέξτε τι χρειάστηκε για κάτι τέτοιο. Μόλις το Grexit άρχισε να συζητείται δημοσίως στα υψηλότερα κλιμάκια του Βερολίνου, είχαν μπει τα θεμέλια για την επιστροφή κερδοσκοπικών επιθέσεων στην ίδια τη Γαλλία - όχι αύριο, όχι μεθαύριο, αλλά σίγουρα κάποια ημέρα στο μέλλον. Αυτό, πρέπει να θυμόμαστε, ήταν το κυριότερο κίνητρο της Γαλλίας για συμμετοχή στη νομισματική ένωση από την αρχή. Το Grexit θα εκμηδένιζε το βασικό λόγο ύπαρξης του ενιαίου νομίσματος από τη σκοπιά του Παρισιού.

Τέλος, η Ελλάδα συνθηκολόγησε επειδή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα την ανάγκασε να το κάνει. Σε μια κατάφωρη παραβίαση της υποχρέωσής της, βάσει της Συνθήκης για στήριξη της γενικής οικονομικής πολιτικής της ευρωζώνης - η οποία από τον Ιούνιο του 2012, περιλαμβάνει και την υποχρέωση να διαχωρίζεται η κατάσταση του τραπεζικού συστήματος από τη φερεγγυότητα των κρατών - η ΕΚΤ προκάλεσε τη διακοπή λειτουργίας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και έκανε σαφές ότι θα το αφήσει να λειτουργήσει και πάλι αν κι εφόσον επιτευχθεί συμφωνία για τα δημόσια οικονομικά.

Αυτό απέδειξε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας της ευρωζώνης από τους πολιτικούς είναι μόνο στα λόγια. Πολύ μακριά από το να είναι ανεξάρτητη, η ΕΚΤ εκτελεί εντολές των κυβερνήσεων. Αλλά η εξάρτησή της είναι επιλεκτική - κι αυτό είναι κάτι που θα'πρεπε να ανησυχεί τους πολίτες των χωρών της ευρωζώνης κι εκτός Ελλάδας.

Πηγή