Ο ΠΟΕ αργοπεθαίνει και ίσως χρειάζεται ένα διάδοχο

30/11/2019

Πριν από είκοσι χρόνια ακριβώς, 50.000 άνθρωποι είχαν συγκεντρωθεί στο Σιάτλ των ΗΠΑ να διαμαρτυρηθούν για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Είχε διοργανωθεί μια διεθνής συνάντηση σε επίπεδο υπουργών των κρατών-μελών του ΠΟΕ, στο πλαίσιο της οποίας συζητήθηκε, μεταξύ άλλων, σχέδιο που υποστήριζαν μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι και αφορούσε την επέκταση της εξουσίας του οργανισμού σε ακόμα περισσότερες πτυχές της ζωής των ανθρώπων.

Οι εν λόγω διαμαρτυρίες, καθώς και επόμενες αντίστοιχες κινητοποιήσεις σε όλον τον κόσμο, ενίσχυσαν τον ρόλο των διαπραγματευτών των αναπτυσσόμενων χωρών, με αποτέλεσμα τα σχέδια του ΠΟΕ για επέκταση της εντολής του να ναυαγήσουν. Βέβαια, οι βασικές αρχές του εξακολουθούν να καθορίζουν την παγκόσμια οικονομία και η επίμονη άρνηση να μεταβάλει το μοντέλο της παγκοσμιοποίησης, όπως το προτείνει, προκάλεσε τα τελευταία χρόνια μια αναδίπλωση έναντι του διεθνούς εμπορίου – κι αυτό παραλίγο να οδηγήσει σε διάλυση του οργανισμού. Κύριο μέλημά του, όπως το περιγράφει ο οικονομολόγος του Χάρβαρντ, Ντάνι Ρόντρικ, είναι να εφαρμόσει την υπερπαγκοσμιοποίηση, δηλαδή ένα σύστημα ενιαίο για όλον τον κόσμο, που υποστηρίζουν οι διεθνείς κεφαλαιαγορές και που εμποδίζει τη δυνατότητα των δημοκρατικών κυβερνήσεων να καλύψουν τις ανάγκες των κοινωνιών τους.

Ο ΠΟΕ έχει εκτεταμένες εξουσίες να θέτει δεσμευτικούς κανόνες σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που δεν άπτονται του εμπορίου. Από τις χώρες-μέλη ζητείται να συμμορφώνονται με αυτούς. Τίθενται όρια στην ενεργειακή πολιτική, στη ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού κλάδου και στην ασφάλεια τροφίμων, μεταξύ άλλων. Σε αντίθετη περίπτωση, οι χώρες καλούνται να πληρώσουν πρόστιμα. Μετά μια σειρά αποφάσεων του διεθνούς οργανισμού, στις οποίες τα αρμόδια όργανα κατέληξαν επινοώντας νέες προδιαγραφές, για τις οποίες δεν είχαν συμφωνήσει τα κράτη-μέλη και οι οποίες αφορούσαν θέματα αντιντάμπινγκ και επιδοτήσεων, η προηγούμενη κυβέρνηση Μπαράκ Ομπάμα άρχισε να διαμαρτύρεται. Και πέρυσι η κυβέρνηση Τραμπ ενέτεινε τη διαμαρτυρία εμποδίζοντας την τοποθέτηση νέων μελών στο σώμα που εκδικάζει εφέσεις. Αφ’ ης στιγμής ιδρύθηκε ο ΠΟΕ, το 1995, οι θιασώτες του υπόσχονταν εντυπωσιακά οικονομικά οφέλη.

Ο τότε πρόεδρος Κλίντον έλεγε πως θα αποδώσει στη μέση αμερικανική οικογένεια επιπλέον 1.700 δολάρια τον χρόνο σε εισόδημα και θα διευκολύνει την πρόσβαση στην αγορά. Αυτό θα είχε ως απότοκο τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος, τις νέες καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας και νέα έσοδα στον αγροτικό πληθυσμό των ΗΠΑ. Επί των ημερών του ΠΟΕ, οι ανεπτυγμένες χώρες έχασαν εκατομμύρια καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας στη μεταποίηση και η εισοδηματική ανισότητα εντός της ίδιας της χώρας και μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών οξύνθηκε. Κι όμως, ο αρχικός Διεθνής Οργανισμός Εμπορίου του 1948 έθετε τα θεμέλια ενός συστήματος καλύτερων εμπορικών κανόνων, με έμφαση στην πλήρη απασχόληση και στον θεμιτό ανταγωνισμό.

Πηγή