Η Λαγκάρντ αναθεωρεί τη στρατηγική της ΕΚΤ

11/12/2019

Του Martin Arnold

Τη δική της «σφραγίδα» στην ΕΚΤ επιθυμεί να αφήσει η Κριστίν Λαγκάρντ. Η καθυστερημένη αναθεώρηση στρατηγικής, οι διαιρέσεις εντός της κεντρικής τράπεζας και ποιοι τομείς αποτελούν τα μεγαλύτερα «αγκάθια».

Την τελευταία φορά που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προέβη σε αναθεώρηση της στρατηγικής της για τη νομισματική της πολιτική, το ευρώ ήταν μόλις τεσσάρων ετών, καμία χώρα δεν είχε βιώσει αρνητικά επιτόκια και η Κριστίν Λαγκάρντ διηύθυνε μια αμερικανική νομική εταιρεία.

Τώρα, η κα Λαγκάρντ, η οποία είναι επικεφαλής της ΕΚΤ εδώ και λίγο περισσότερο από ένα μήνα, προετοιμάζεται να προχωρήσει στη δεύτερη στρατηγική αναθεώρηση της τράπεζας στην 20ετή ιστορία της. Αναμένεται να πυροδοτήσει μια σειρά δύσκολων συζητήσεων για ορισμένα από τα πιο διχαστικά ζητήματα της κεντρικής τραπεζικής, από τα αρνητικά επιτόκια μέχρι την κλιματική αλλαγή.

Η Γαλλίδα, που θα πρέπει να απαντήσει σε ερωτήσεις για την αναθεώρηση στην πρώτη συνέντευξη Τύπου της την Πέμπτη, στοχεύει να χρησιμοποιήσει τη διαδικασία για να βάλει τη «σφραγίδα» της στην κεντρική τράπεζα και να αντιμετωπίσει τις διαιρέσεις  που δημιουργήθηκαν υπό την προεδρία του προκατόχου της, Μάριο Ντράγκι.

Οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες αναθεωρούν τακτικά τις στρατηγικές τους· είναι ασυνήθιστο που η ΕΕ περίμενε τόσα χρόνια, από το 2003, να το πράξει. Η FED στις ΗΠΑ βρίσκεται εν μέσω μιας τέτοιας άσκησης, όπως και η Τράπεζα του Καναδά, ενώ η αναθεώρηση στην Τράπεζα της Αγγλίας έχει ήδη καθυστερήσει έναν χρόνο.

Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ δεν έχει ακόμα συζητήσει επισήμως τη σχεδιαζόμενη αναθεώρηση και πιθανότατα δεν θα βρει χρόνο να την εγκρίνει πριν το νέο έτος. Η κα Λαγκάρντ δήλωσε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα πως «θα καθοδηγείται από δύο αρχές: ενδελεχή ανάλυση και ανοικτό μυαλό», προσθέτοντας πως «θα πρέπει να σηκωθεί κάθε πέτρα και κάθε επιλογή θα πρέπει να εξεταστεί».

Οι Financial Times μίλησαν με αρκετούς ανώτατους αξιωματούχους που εμπλέκονται στην προετοιμασία της αναθεώρησης και εντόπισε τρεις τομείς-κλειδιά όπου αναμένεται η συζήτηση να είναι εντονότερη.

Κάνοντας τον απολογισμό

Στην περίοδο των 16 ετών από την τελευταία αναθεώρηση κυριάρχησε η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και η κρίση χρέους της ευρωζώνης, που οδήγησαν την υιοθέτηση αντισυμβατικών νομισματικών πολιτικών -περιλαμβανομένης της μείωσης των επιτοκίων καταθέσεων σε αρνητικό έδαφος και την αγορά ομολόγων άνω των 2,6 τρις ευρώ.

Παρά τα τεράστια ποσά φθηνού χρήματος που εγχύθηκαν στην οικονομία, η ΕΚΤ έχει δυσκολευτεί να επιτύχει τον στόχο της για πληθωρισμό κοντά στο 2%.

Η αναθεώρηση πιθανότατα θα απαιτήσει περισσότερη διερεύνηση των αιτιών του χαμηλού πληθωρισμού, προκειμένου να εξεταστεί εάν πρόκειται για βραχυπρόθεσμο κυκλικό φαινόμενο ή αποτέλεσμα περισσότερο μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών παραγόντων όπως η ψηφιοποίηση, η παγκοσμιοποίηση ή τα δημογραφικά.

Η εκτίμηση του πόσο καλά έχουν λειτουργήσει οι πολιτικές της ΕΚΤ, πιθανότατα θα αποτελέσει σημείο έριδας, καθώς ορισμένοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είναι πιθανό να ζητήσουν από την ΕΚΤ να μελετήσει τις αρνητικές επιπτώσεις και να επανεξετάσει τη χρήση τους. «Σε μια ακραία περίπτωση, εάν μια πολιτική έχει γίνει επιζήμια, η αντιστροφή της θα αποτελούσε καθαρά θετικό σημείο για την οικονομία», όπως σχολίασε ο Mark Wall, επικεφαλής οικονομολόγος της Deutsche Bank.

Ο πρωταρχικός σκοπός

Ένα από τα σημαντικότερα ερωτήματα της αναθεώρησης είναι το πώς προσδιορίζει η ΕΚΤ τη βασική εντολή της για την επίτευξη σταθερότητας τιμών. Το 2003 τροποποίησε λίγο τον μεσοπρόθεσμο στόχο για τον πληθωρισμό, από 0 έως 2%, στο στενότερο εύρος του «χαμηλότερα αλλά κοντά στο 2%», ώστε να προστατευθεί από το ενδεχόμενο αποπληθωρισμού.

Ο Klaas Knot, πρόεδρος της ολλανδικής κεντρικής τράπεζας και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, υποστήριξε σε ομιλία του την περασμένη εβδομάδα πως η κεντρική τράπεζα θα πρέπει να αποδεχθεί ότι δεν μπορεί να πετύχει τον στόχο της για τον πληθωρισμό και να αλλάξει το εύρος του -όπως για παράδειγμα μεταξύ του 1,5% και του 2,5%- ή να δώσει μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο για την επίτευξή του. «Και οι δύο προσεγγίσεις θα μας έδιναν χρόνο και ευελιξία αντίδρασης σε δυνάμεις που πολύ απλά δεν μπορούμε να ελέγξουμε», είπε.

Ο Philip Lane, επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ, δήλωσε πρόσφατα πως ο στόχος θα πρέπει να είναι συμμετρικός, υποδηλώνοντας πως θα ανησυχούσε το ίδιο εάν ο πληθωρισμός ήταν πολύ χαμηλός ή πολύ υψηλός. Αυτή την αρχή υιοθέτησε ο κ. Ντράγκι λίγο πριν αποχωρήσει από την προεδρία της ΕΚΤ τον Οκτώβριο.

Ένας επιθετικότερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί ο επίμονα χαμηλός πληθωρισμός, τον οποίον εξετάζει η Fed στις ΗΠΑ, είναι μια στρατηγική που θα είναι προσηλωμένη στην υπέρβαση ενός στόχου για κάποιο χρονικό διάστημα, ώστε να αντισταθμίζεται οποιοδήποτε χρονικό διάστημα που ο πληθωρισμός είναι χαμηλότερος του στόχου.

Ορισμένοι εξ αυτών που παρακολουθούν την ΕΚΤ, όπως ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ Olivier Blanchard, έχουν προτείνει ακόμα και την ενίσχυση των προσδοκιών των επενδυτών για ανάπτυξη τιμών, μέσω της αύξησης του στόχου για τον πληθωρισμό στο 4%. Όμως, όλες αυτές οι προτάσεις πιθανότατα θα έρθουν αντιμέτωπες με αντιδράσεις.

Η Δανάη Κυριακοπούλου, επικεφαλής οικονομολόγος του think tank OMFIF, δήλωσε πως η κεντρική τράπεζα θα μπορούσε αντ’ αυτού να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στον δομικό πληθωρισμό, που εξαιρεί τις πιο ευμετάβλητες τιμές των καυσίμων και των τροφίμων, και είναι πιο προβλέψιμος.

Άλλοι έχουν ζητήσει το κόστος της ιδιοκατοίκησης να περιλαμβάνεται στους υπολογισμούς του πληθωρισμού -όπως γίνεται ήδη σε Γερμανία και ΗΠΑ- καθώς αυτό μπορεί να αντανακλά καλύτερα το κόστος διαβίωσης των περισσότεέρων ανθρώπων. Όμως ορισμένοι κεντρικοί τραπεζίτες είναι απρόθυμοι να συνδέσουν στενότερα τις αποφάσεις νομισματικής πολιτικής με τις αλλαγές στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων.

Μελλοντικές προκλήσεις

Η αναθεώρηση μπορεί επίσης να εξετάσει άλλα ζητήματα, περιλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής, των κρυπτονομισμάτων και της ανισότητας. Όμως αυτά μπορεί να ενταχθούν σε μια δεύτερη, πιο προοδευτική διαδικασία, όταν διευθετηθεί η βασική συζήτηση ως προς τους βασικούς στόχους και την εργαλειοθήκη.

Η κα Λαγκάρντ έχει ξεκαθαρίσει πως πιστεύει ότι η κεντρική τράπεζα θα πρέπει να ερευνήσει «πώς μπορούμε να είμαστε αποτελεσματικοί συμμετέχοντας στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής», αν και παραδέχθηκε πως δεν είναι πρωταρχικός στόχος της ΕΚΤ. Ωστόσο, αρκετοί κεντρικοί τραπεζίτες έχουν προειδοποιήσει πως οποιαδήποτε πρωτοβουλία δεν θα πρέπει να παρεμβαίνει με τον βασικό στόχο της ΕΚΤ για σταθερότητα τιμών και πως θα πρέπει να αφήσει το ζήτημα αυτό κυρίως στους πολιτικούς και τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης.

Ο κίνδυνος για την ΕΚΤ, σύμφωνα με την κα Κυριακοπούλου, είναι πως η ώθηση που έχει η κα Λαγκάρντ να διευθετήσει ευρύτερα ζητήματα δημόσιας ανησυχίας -όπως η κλιματική αλλαγή ή η ανισότητα- θα μπορούσαν να την αφήσουν περισσότερο εκτεθειμένη σε πολιτικές επικρίσεις. «Αν θεωρηθεί πως η ΕΚΤ εισέρχεται σε τομείς που δεν είναι της ευθύνης της, θα μπορούσε να έχει επίπτωση στην ανεξαρτησία της», σχολίασε.

Πηγή