Η Ιστορία διδάσκει ότι δεν υπάρχει τέλειος φόρος

10/4/2021

LIAM PROUD / REUTERS BREAKINGVIEWS

Οι συγγραφείς του βιβλίου «Rebellion, Rascals and Revenue: Tax Follies and Wisdom through the Ages» (σε ελεύθερη μετάφραση: Επανάσταση, απατεωνίσκοι και έσοδα: φορολογικά παράλογα και αποφθέγματα στο διάβα της Ιστορίας) έθεσαν τον εαυτό τους ενώπιον ενός άθλου, δηλαδή να καταστήσουν ενδιαφέρουσα τη φορολογική ιστορία. Οι Μάικλ Κιν και Τζόελ Σλέμροντ κατόρθωσαν να προσφέρουν στο αναγνωστικό κοινό τους ένα ιδιαίτερα εύγευστο πόνημα. Το βασικό αποτέλεσμα αυτής της ευχάριστης περιδιάβασης στην ιστορία της φορολογίας είναι ότι φανερώνει τις συνεχιζόμενες παράδοξες μεθόδους που έχουν οι κυβερνήσεις να σωρεύουν έσοδα στη σημερινή συγκυρία. Ένα από τα συμπεράσματα έχει να κάνει με το ότι δεν έχει υπάρξει ποτέ o τέλειος φόρος. Οι υπουργοί Οικονομικών, οι μονάρχες, οι αυτοκράτορες και οι Φαραώ είχαν να διαχειριστούν όλα τα ζητήματα της αποτελεσματικότητας, της πρακτικότητας και της αντίληψης της δικαιοσύνης, όταν προσπαθούσαν να αποκομίσουν χρήματα από τους κυβερνώμενους. Ισως γι’ αυτό συνεχίζουν να επαναλαμβάνουν τα ίδια λάθη. Ο κεφαλικός φόρος στην Αγγλία το 1381 από το νεαρό Ριχάρδο Β΄ προκάλεσε μαζική εξέγερση αγροτών, οι οποίοι είχαν καταλάβει για λίγο το Λονδίνο. Έξι αιώνες αργότερα, επί πρωθυπουργίας Μάργκαρετ Θάτσερ ελήφθη μια ανάλογη τρόπον τινά απόφαση για ενιαίο φόρο σε κάθε Βρετανό ενήλικο. Αυτό συνέβαλε στο να λήξει η δεκαετής θητεία της.

Ο Κιν, ειδήμων περί τα φορολογικά στο ΔΝΤ, και ο Σλέμροντ, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, συνέγραψαν ένα πόνημα, το οποίο συχνά διαβάζεται ως συλλογή ανεκδότων. Πάρτε για παράδειγμα την εισφορά που είχε θεσπιστεί τον 17o αιώνα στη Βρετανία και αφορούσε τη βάση των τζακιών. Τότε πολλοί έφραξαν τις καμινάδες τους. Ο βασιλιάς Κάρολος Β΄ συγκέντρωσε πολύ λιγότερα από όσα χρειαζόταν, ενώ μερικοί από τους πολίτες υπέφεραν από το κρύο. Πρόκειται για τυπική περίπτωση, αυτού που οι οικονομολόγοι αποκαλούν «υπερβολική επιβάρυνση» και πλήττει την κοινωνία από τη στρεβλή φορολογία. Ένα άλλο παράδειγμα του ποιος τελικά επωμίζεται το βάρος είναι ο φόρος του 1990 στις ΗΠΑ για σκάφη άνω των 100.000 δολαρίων. Στόχος του, να χτυπήσει τους ζάπλουτους χωρίς να αυξηθούν οι συντελεστές φόρου εισοδήματος. Αποτέλεσμα ήταν να μειωθούν οι πωλήσεις ακριβών σκαφών και χιλιάδες φτωχοί ναυπηγοί στη νότια Φλόριντα να χάσουν τη δουλειά τους. Τώρα η πανδημία του κορωνοϊού φέρνει στο προσκήνιο ολοένα και συχνότερα τον φόρο επί του πλούτου. Οι συγγραφείς, τέλος, τονίζουν ότι και στο παρελθόν είχαν φορολογηθεί «μη δεδουλευμένα έσοδα» με υψηλότερο συντελεστή από τους μισθούς. Η άνοδος των τιμών των περιουσιακών στοιχείων και η υποτονική αγορά εργασίας σήμερα απλώς καθιστούν πιο επιβαρυντική μια φορολογική πολιτική, που έχει και στο παρελθόν δοκιμαστεί.

Πηγή