Τα μεγάλα στοιχήματα στα stress test

23/10/2014

Του Huw van Steenis **

Τι θα κρίνει την επιτυχία των stress tests. Ποιοι παράγοντες απαιτούνται για να ξεκλειδώσει η χρηματοδότηση και πώς πρέπει να αλλάξει η συζήτηση για το μοντέλο δανεισμού. Η υπερβολική εξάρτηση από τις τράπεζες και τα κίνητρα των τραπεζικών στελεχών.

Καθώς η Ευρώπη είναι τρομαγμένη από τον κίνδυνο αποπληθωρισμού, είναι πιο σημαντικό από ποτέ να ξεκλειδώσουμε τα κανάλια χρηματοδότησης. Ο τραπεζικός δανεισμός στις επιχειρήσεις της Ευρώπης παραμένει αδύναμος και κατακερματισμένος. Κατά συνέπεια, η διακύβευση από τη διαδικασία ευρείας αξιολόγησης και τα στρες τεστ είναι υψηλό.Τα στρες τεστ έχουν τη δυνατότητα να επιταχύνουν την εκκαθάριση των τραπεζικών ισολογισμών και να στηρίξουν την οικονομική ανάκαμψη. Για να επιτευχθεί η κάθαρση που χρειάζεται η ευρωζώνη όμως, τα στρες τεστ χρειάζεται να αποτελέσουν καταλύτη αλλαγής για την ευρύτερη πολιτική συζήτηση.

Εύλογα οι επενδυτές είναι διστακτικοί δεδομένης της προηγούμενης εμπειρίας από στρες τεστ. Πώς θα αξιολογηθεί λοιπόν εάν αυτήν τη φορά η διαδικασία θα στεφθεί από επιτυχία;

Πρώτον, είναι αρκετά σκληρή για να εμπνεύσει εμπιστοσύνη και να συμβάλει στη μείωση του κόστους τραπεζικής χρηματοδότησης; Οι ιταλικές τράπεζες για παράδειγμα πληρώνουν κατά μέσο όρο 1,1% περισσότερο για καταθέσεις από τις γερμανικές, εξέλιξη που αναπόφευκτα συνεπάγεται μεγαλύτερο κόστος για επιχειρήσεις και καταναλωτές. Ιδανικά, τα τεστ θα πρέπει να δίνουν τέτοιες εγγυήσεις ώστε το κόστος χρηματοδότησης για τις ιταλικές τράπεζες να μειωθεί κατά τον ίδιο τρόπο που μειώθηκε για τις ισπανικές μετά τα δικά τους στρες τεστ. Αν και η διαδικασία φαίνεται πως είναι σκληρή, είναι κρίμα που στη φετινή αξιολόγηση δεν περιλαμβάνονται και σενάρια αποπληθωρισμού. Φαίνεται πως η αντιμετώπιση των τραπεζών έγινε με τη μεγαλύτερη δυνατή συνέπεια, ακόμη κι αν οι τοπικοί κανόνες συνεπάγονται πως υπάρχουν αρκετές ασυνέπειες.

Δεύτερον, θα υπάρχει διαφάνεια στα αποτελέσματα;

Οι πιθανότητες είναι σημαντικές, καθώς θα πάρουμε περισσότερα από 10.000 δεδομένα για τα σενάρια. Η αγορά όμως, θα θέλει επίσης να ξέρει ποιες θα είναι οι επιπτώσεις για τα κεφαλαιακά σχέδια και τα μερίσματα των τραπεζών που θα περάσουν μόλις οριακά τα τεστ. Οι πιθανότητες είναι πως η ΕΚΤ και η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή δεν θα δώσουν στοιχεία για αυτό το θέμα.

Για να υπάρξει όμως το μέγιστο θετικό αποτέλεσμα, είναι κρίσιμο τα αποτελέσματα των στρες τεστ να αλλάξουν τους όρους συζήτησης. Αυτή η άσκηση υπογραμμίζει ότι η Ευρώπη χρειάζεται σοβαρά μία πιο ανταγωνιστική και πιο διαφοροποιημένη αγορά χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις. Η κρίση έδειξε τα μειονεκτήματα της υπερβολικής εξάρτησης από ένα μοντέλο δανεισμού που επικεντρώνεται στις τράπεζες. Χρειάζεται να βρούμε νέους τρόπους για να καθοδηγούμε τη μη τραπεζική χρηματοδότηση στις επιχειρήσεις και στα έργα υποδομών, που θα απαιτήσουν σημαντικές αλλαγές στην ευρωπαϊκή αγορά, αλλά και στον τρόπο που προσεγγίζουν οι αξιωματούχοι τις αγορές. Γι’ αυτό απαιτείται επείγουσα δράση για να μετατραπεί το σλόγκαν για μία ένωση κεφαλαιαγορών σε λειτουργικό πρόγραμμα πρωτοβουλιών.

Χρειάζεται επίσης να αντιμετωπίσουμε τα εμπόδια στη ροή χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις - είτε πρόκειται για την επιτάχυνση της διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων είτε απλώς για την εξισορρόπηση των αλληλοεπικαλυπτόμενων κανόνων που περιορίζουν τον καλό δανεισμό.

Τρίτον, διευκολύνουν την άντληση κεφαλαίων και την αναδιάρθρωση; Αυτή είναι η λυδία λίθος γιατί αυτό θα καθορίσει τη βάση για το μέλλον του δανεισμού. Τα καλά νέα είναι πως οι μεγαλύτερες τράπεζες έχουν εκμεταλλευτεί σωστά τον χρόνο. Περίπου 48 δισ. ευρώ έχουν αντληθεί και οι τράπεζες ρευστοποίησαν αρκετές τοποθετήσεις που βάρυναν στους ισολογισμούς τους, αλλά δεν απέδιδαν. Πολλοί θα θέλουν να δουν κάποιους μεγάλους οργανισμούς να αποτυγχάνουν στα τεστ, ως απόδειξη για τη σκληρότητα της διαδικασίας. Αναρωτιόμαστε όμως, εάν το πραγματικό μήνυμα επιτυχίας είναι απλώς το πόσες τράπεζες θα αποτύχουν ή μήπως το πόσο μεγάλο ξεκαθάρισμα δημιουργείται αφενός από το συνολικό μέγεθος των απομειώσεων αφετέρου από τις τοποθετήσεις που πουλήθηκαν στον χρόνο που ακολούθησε.

Καθώς απομακρύνονται τα εμπόδια, θα γίνει ακόμη πιο σαφές ότι χρειάζονται ισχυρότερα μέτρα για να στηριχθεί η συνολική ζήτηση και πως δεν φταίνε μόνο οι τράπεζες. Ο εμπειρικός κανόνας υποστήριζε πως η αδυναμία στον τραπεζικό δανεισμό της ευρωζώνης οφείλεται κατά τα δύο τρία στην αδύναμη ζήτηση και κατά ένα τρίτο σε θέματα από την πλευρά της προσφοράς. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη χαμηλή ζήτηση για τα στοχευμένα φθηνά δάνεια TLTRO. Εκτιμούμε ότι οι βορειοευρωπαϊκές τράπεζες πήραν μόλις το 5% των κεφαλαίων που μπορούσαν να αντλήσουν, γεγονός που υπογραμμίζει την έλλειψη εμπιστοσύνης για τις προοπτικές του δανεισμού. Όπως χαρακτηριστικά σχολίασε και ο Μάριο Ντράγκι στο Jackson Hole φέτος, «η δράση στη συνολική ζήτηση πρέπει να συνοδεύεται από εθνικές δομικές πολιτικές».

Τέλος, τολμώ να πω ότι θα υπήρχαν πλεονεκτήματα εάν η ΕΚΤ μετέτρεπε τα στρες τεστ σε ετήσια διαδικασία, όπως έκανε η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ. Η Ρώμη δεν χτίστηκε σε μία ημέρα. Ούτε η τραπεζική ένωση θα γίνει σε μία ημέρα. Τα πλεονεκτήματα, όμως, δεν αφορούν μόνο το επίπεδο της μακροοικονομίας - όπου οι αξιωματούχοι βλέπουν το σύστημα συνολικά. Αφορούν επίσης και τα κίνητρα για τα τραπεζικά στελέχη. Επιπλέον, δεδομένου ότι κανένα τεστ δεν μπορεί να περιλαμβάνει όλους τους πιθανούς κινδύνους, εάν η διαδικασία είναι συνεχιζόμενη, τότε οι κίνδυνοι που έμειναν εκτός μπορεί να συνεκτιμηθούν την επόμενη φορά και έτσι να απαντηθεί η αναπόφευκτη κριτική.

**Ο Huw van Steenis είναι Γενικός Διευθυντής στη Morgan Stanley και μέλος της Global Agenda Council for Banking του World Economic Forum.

Πηγή