Ποιες αποκρατικοποιήσεις «μπλόκαραν» και γιατί

3/8/2014

Οι πρόσφατες αλλαγές στη διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ ήταν αποτέλεσμα δύο βασικών παραγόντων. Πρώτον, η απερχόμενη διοίκησή του εμφάνιζε χαμηλές επιδόσεις και, δεύτερον, έμοιαζε να έχει τη δική της ατζέντα, διαφοροποιημένη εν μέρει από εκείνη του Μαξίμου.

Σε ότι αφορά το πρώτο, τα μεγέθη όντως δεν επιδέχονται αμφισβήτηση. Από έσοδα ύψους 5 δισ. ευρώ που είχαν προϋπολογισθεί στο τέλος του 2012 για τη διετία 2013-14, μέχρι σήμερα έχει αντληθεί μόλις 1,3 δισ. ευρώ, ενώ θεωρείται απίθανο το μέγεθος αυτό να μεταβληθεί ουσιαστικά μέχρι το τέλος του έτους. Επίσης, τον Νοέμβριο του 2012, ενώ προγραμματιζόταν να έχουν εκκινήσει όλες οι αποκρατικοποιήσεις εταιρικών περιουσιακών στοιχείων και υποδομών, μέχρι σήμερα πολλά από αυτά (ΕΛΤΑ, ΔΑΑ, 10 περιφερειακοί λιμένες, Εγνατία Οδός, ΛΑΡΚΟ κ.ά.) εξακολουθούν να βρίσκονται στο «συρτάρι» με άγνωστο τον χρόνο εκκίνησης της διαδικασίας αποκρατικοποίησης και κυρίως με αμφισβητούμενο αποτέλεσμα.

Ευθύνες για τις καθυστερήσεις αποδίδονται σε τρεις πλευρές: στο ΤΑΙΠΕΔ, στην κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η τελευταία, με τις παρεμβάσεις της, έχει βάλει στον «πάγο» για μεγάλα χρονικά διαστήματα πολλές διαδικασίες αποκρατικοποιήσεων, με πιο εμφανείς αυτές των ΔΕΣΦΑ και ΟΛΠ (σχετικά με τον φιλικό διακανονισμό με την Cosco). Και οι δύο αποκρατικοποιήσεις έλαβαν μόλις πρόσφατα το «πράσινο φως» να προχωρήσουν, ύστερα από καθυστερήσεις τουλάχιστον 12 μηνών.

Από την άλλη πλευρά, με ορατό το πολιτικό κόστος από τις αποκρατικοποιήσεις, τα μέλη της ελληνικής κυβέρνησης δεν προετοίμασαν ως όφειλαν τις προϋποθέσεις για την υλοποίησή τους. Θεσμικές παρεμβάσεις και προαπαιτούμενα για να προχωρήσει το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων παρέμεναν στα συρτάρια των υπουργών, είτε από αντίδραση είτε από τον φόβο του πολιτικού κόστους.

Τέλος, ευθύνες υπάρχουν και στο ΤΑΙΠΕΔ που, καλυμμένο πίσω από την απραξία της κυβέρνησης, επιχείρησε να συγκαλύψει τις δικές του ευθύνες. Στην αγωνία του να ξεκινήσει αποκρατικοποιήσεις, προκήρυξε τον διαγωνισμό πώλησης της ΤΡΑΙΝΟΣΕ χωρίς καν να έχει διασφαλιστεί η σχέση της με τον πάροχο της υποδομής, τον ΟΣΕ. Πάνω από ένα χρόνο, ενώ ο διαγωνισμός «τρέχει», συζητείται το θέμα. Επίσης, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, το Ταμείο «οχυρώθηκε» πίσω από τις εκτιμήσεις των συμβούλων, αντί να αναλάβει το ίδιο να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά.

Η απερχόμενη διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ φαίνεται να εισέπραξε και τη δυσφορία του Μεγάρου Μαξίμου, για την επιμονή της σε δικές της επιλογές. Πολλοί μετέφρασαν αυτή την επιμονή σε μια διαφορετική ατζέντα από εκείνη της κυβέρνησης, η οποία μάλιστα θα είχε και τις ευλογίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή/και της τρόικας στο σύνολό της. Η δυσφορία του Μεγάρου Μαξίμου φάνηκε στην πρόσφατη προώθηση του φιλικού διακανονισμού μεταξύ του ΟΛΠ και της Cosco, όπου οι αιτιάσεις της διοίκησης του ΤΑΙΠΕΔ σχετικά με το θέμα έγιναν ιδιαιτέρως γνωστές. Επίσης, η απερχόμενη διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ κωλυσιεργούσε να προωθήσει την περαιτέρω αποκρατικοποίηση του ΔΑΑ, για την οποία υπήρχε ισχυρό εκδηλωμένο ενδιαφέρον στο πλαίσιο της ελληνοκινεζικής στρατηγικής προώθησης των σχέσεων των δύο χωρών.

ΤΡΑΙΝΟΣΕ/ΕΕΣΣΤΥ: Απουσία ενδιαφέροντος

Μια αποκρατικοποίηση που «καρκινοβατεί», εξαιτίας της απουσίας ενδιαφέροντος αλλά και μιας σειράς εξωγενών παραγόντων. Ενδεικτικό είναι ότι η β΄ και τελική φάση του διαγωνισμού επιλογής του προτιμητέου επενδυτή έχει προκηρυχθεί από 31 Οκτωβρίου 2013, χωρίς όμως ακόμη να είναι ορατός ο χρόνος υποβολής δεσμευτικών προσφορών. Ο διαγωνισμός που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2013, έχοντας ως ενδιαφερόμενους κυρίως Ρώσους (Russian Railways) και Γάλλους (SNCF), κλυδωνίζεται, καθώς το γαλλικό ενδιαφέρον φέρεται να έχει ατονήσει, ενώ το ρωσικό επηρεάζεται από τις εξελίξεις στην Ουκρανία. Μια πιθανή απαγόρευση των εισαγωγών στη Ρωσία, π.χ. σταφυλιών από την Ελλάδα, ως αντίμετρα στις κυρώσεις της Ε.Ε. κατά της Μόσχας, αναμφίβολα θα ναρκοθετήσει την πώληση των ΤΡΑΙΝΟΣΕ και ΕΕΣΣΤΥ (Rosco). Αλλά δεν είναι μόνον οι γεωπολιτικές σχέσεις που επηρεάζουν μια πιθανή συμφωνία πώλησης. Σύμφωνα με δηλώσεις του Βλαντιμίρ Γιακούνιν, επικεφαλής της Russian Railways, η ελληνική κυβέρνηση και το ΤΑΙΠΕΔ δεν έχουν επιλύσει ακόμη το θέμα της κρατικών ενισχύσεων του ομίλου ΟΣΕ της περιόδου 2000-2010, με αποτέλεσμα η ΤΡΑΙΝΟΣΕ να βαρύνεται ακόμη με υποχρεώσεις 800 εκατ. Το ΤΑΙΠΕΔ δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμη τι ακριβώς συμβαίνει και ανεπισήμως στελέχη του αναφέρουν ως παράγοντα καθυστέρησης την κατάρτιση των συμβάσεων που θα διαχειρίζονται τις δικαιοπρακτικές σχέσεις μεταξύ των προς πώληση επιχειρήσεων (ΤΡΑΙΝΟΣΕ/ΕΕΣΣΤΥ), αλλά και τις σχέσεις των επιχειρήσεων με το Δημόσιο και τις άλλες επιχειρήσεις του ομίλου ΟΣΕ.

ΟΛΠ/ΟΛΘ/ΛΙΜΑΝΙΑ: Οι πιο ζωντανές ιδιωτικοποιήσεις

Οι αποκρατικοποιήσεις των δύο μεγαλύτερων λιμένων της χώρας, μαζί με εκείνες των αεροδρομίων της, χαρακτηρίζονται οι πιο «ζωντανές» τη δεδομένη περίοδο. Αυτό φάνηκε τόσο από την ποσότητα όσο και από την ποιότητα των ενδιαφερομένων για τα δύο μεγάλα λιμάνια της χώρας. Το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου προγραμμάτιζε για τον περασμένο Ιούνιο και την εκκίνηση του διαγωνισμού για τον λιμένα Λαυρίου, με στόχο την αξιοποίησή του ως μαρίνα για μέγα-γιοτ, αλλά τελικά ο στόχος δεν επιτεύχθηκε.

Η αξία των λιμένων αυξάνει εξαιτίας του ανταγωνισμού -κυρίως Ρώσων και Κινέζων- οι οποίοι αναζητούν εναλλακτικούς τρόπους διακίνησης των προϊόντων της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Στον ΟΛΠ δεδομένο θεωρείται το στρατηγικό ενδιαφέρον της Cosco, ενώ όψιμο είναι το ενδιαφέρον των Ρώσων για τον ΟΛΘ, τον οποίο θέλουν να μετατρέψουν σε πύλη για τη διακίνηση προϊόντων προς τη ρωσική αγορά και την Ανατολική Ευρώπη.

Οι διαγωνισμοί βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη και ήδη μεγάλα ονόματα στη διαχείριση λιμένων (Cosco, Maersk, Mitsui, Dubai Port, Russian Railways, Ports America Group) έχουν εκφράσει ενδιαφέρον για τα δύο μεγαλύτερα λιμάνια της χώρας.

Οι Ρώσοι πάντως, που φαίνονται ιδιαίτερα «ζεστοί» για τον ΟΛΘ, συνδυάζουν το συγκεκριμένο ενδιαφέρον με τις εξελίξεις στη αποκρατικοποίηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Ολα δείχνουν ότι χωρίς την ΤΡΑΙΝΟΣΕ, θα είναι απίθανο να ενδιαφερθούν για τον ΟΛΘ και αντίστροφα.

ΔΑΑ/ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ: Τέλη Σεπτεμβρίου οι προσφορές

Λόγω της γεωγραφικής θέσης, αλλά και των πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων στις γύρω περιοχές (Β. Αφρική, Μ. Ανατολή, Ουκρανία), τα ελληνικά αεροδρόμια αυξάνουν σε αξία. Αυτό έγινε ορατό τόσο στην εκδήλωση ενδιαφέροντος για τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια που έγινε πριν από περίπου ένα χρόνο, όσο και από το πιεστικό ενδιαφέρον που δείχνουν Κινέζοι επενδυτές για τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών (ΔΑΑ).

Σε ό,τι αφορά τα περιφερειακά αεροδρόμια, το ενδιαφέρον φέρεται να παραμένει αμείωτο, παρά τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση του διαγωνισμού. Το Δ.Σ. του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) μόλις την περασμένη εβδομάδα ενέκρινε το τελικό σχέδιο σύμβασης παραχώρησης των αεροδρομίων και το οποίο αναμένεται να παραδοθεί στους ενδιαφερόμενους επενδυτές στο επόμενο δεκαήμερο. Με αυτό το δεδομένο η υποβολή των δεσμευτικών προσφορών δεν θα πρέπει να αναμένεται πριν από το τέλος Σεπτεμβρίου ή τις αρχές Οκτώβρη και μια συμφωνία -εφόσον οι προσφορές είναι ικανοποιητικές- μέχρι το τέλος του έτους.

Σε ό,τι αφορά τον ΔΑΑ, η επικείμενη αποκρατικοποίηση παραμένει εδώ και πάνω από 12 μήνες… επικείμενη. Κινέζοι επενδυτές πηγαινοέρχονται από το 2011 στην Ελλάδα κι έχουν συναντηθεί επανειλημμένως με την ελληνική κυβέρνηση και το ΤΑΙΠΕΔ, χωρίς ωστόσο μέχρι σήμερα το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου να έχει καταλήξει σε κάποια στρατηγική αξιοποίησης του συγκεκριμένου περιουσιακού στοιχείου.

Λόγω της γεωγραφικής θέσης, αλλά και των πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων στις γύρω περιοχές (Β. Αφρική, Μ. Ανατολή, Ουκρανία), τα ελληνικά αεροδρόμια αυξάνουν σε αξία. Αυτό έγινε ορατό τόσο στην εκδήλωση ενδιαφέροντος για τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια που έγινε πριν από περίπου ένα χρόνο, όσο και από το πιεστικό ενδιαφέρον που δείχνουν Κινέζοι επενδυτές για τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών (ΔΑΑ).
Σε ό,τι αφορά τα περιφερειακά αεροδρόμια, το ενδιαφέρον φέρεται να παραμένει αμείωτο, παρά τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση του διαγωνισμού. Το Δ.Σ. του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) μόλις την περασμένη εβδομάδα ενέκρινε το τελικό σχέδιο σύμβασης παραχώρησης των αεροδρομίων και το οποίο αναμένεται να παραδοθεί στους ενδιαφερόμενους επενδυτές στο επόμενο δεκαήμερο. Με αυτό το δεδομένο η υποβολή των δεσμευτικών προσφορών δεν θα πρέπει να αναμένεται πριν από το τέλος Σεπτεμβρίου ή τις αρχές Οκτώβρη και μια συμφωνία -εφόσον οι προσφορές είναι ικανοποιητικές- μέχρι το τέλος του έτους.

Σε ό,τι αφορά τον ΔΑΑ, η επικείμενη αποκρατικοποίηση παραμένει εδώ και πάνω από 12 μήνες… επικείμενη. Κινέζοι επενδυτές πηγαινοέρχονται από το 2011 στην Ελλάδα κι έχουν συναντηθεί επανειλημμένως με την ελληνική κυβέρνηση και το ΤΑΙΠΕΔ, χωρίς ωστόσο μέχρι σήμερα το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου να έχει καταλήξει σε κάποια στρατηγική αξιοποίησης του συγκεκριμένου περιουσιακού στοιχείου.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ: Τι ισχύει με τη συμφωνία

Η μεγαλύτερη αποκρατικοποίηση από άποψη εσόδων που έχει συμφωνήσει το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου είναι το Ελληνικό. Το ελληνικό Δημόσιο αναμένει περίπου 915 εκατ. ευρώ σε βάθος δεκαετίας από την υπογραφή της σχετικής σύμβασης. Η δεύτερη μεγαλύτερη αποκρατικοποίηση (ΟΠΑΠ) έφερε 652 εκατ. ευρώ, αλλά έσοδα 622 εκατ. ευρώ εκταμιεύθηκαν ταυτόχρονα με την υπογραφή της σύμβασης πώλησης του 33% του ΟΠΑΠ.

Ωστόσο, και η συμφωνία για την αξιοποίηση του Ελληνικού βρίσκεται ακόμη στον «αέρα». Μέχρι τώρα δεν έχει υπάρξει η έγκριση του σχεδίου σύμβασης πώλησης της Ελληνικόν Α.Ε. από το Ελεγκτικό Συνέδριο, η έγκριση του ΕΣΧΑΔΑ (Ειδικό Σχέδιο Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων) από το Συμβούλιο της Επικρατείας και η κύρωση της σύμβασης από την ελληνική Βουλή.

Σ’ αυτά έρχεται να προστεθεί ένα επιπλέον εμπόδιο. Επειτα από καταγγελίες ελληνικών επιχειρήσεων (κυρίως καζίνο), η Κομισιόν εξετάζει τη συμφωνία πώλησης της Ελληνικόν Α.Ε. για το ενδεχόμενο κρατικής ενίσχυσης, σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα παραχώρησης μιας άδεια λειτουργίας καζίνο στην περιοχή.

Αν και η δημιουργία καζίνο δεν είναι το κυρίαρχο στοιχείο στην ανάπτυξη της περιοχής, εντούτοις φέρεται να έχει βασικό ρόλο στη συμφωνία. Είναι ο μόνος παράγοντας για τον οποίο, από ένα σημείο και μετά, η Lamda Development θα μπορεί να «σπάσει» τη συμφωνία με το ΤΑΙΠΕΔ, χωρίς κατάπτωση της εγγυητικής της επιστολής.

ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ: Αναζητούνται 1.000 ακίνητα

Τον Ιούλιο του 2012, τα στελέχη του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) έκαναν λόγο για περίπου 3.000 ακίνητα της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), προεκτιμώμενης αξίας 10,3 δισ. ευρώ. Μάλιστα, με βάση το συντηρητικό σενάριο αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου που είχε παρουσιαστεί, μόνον για την τριετία 2013-15 θα υπήρχαν έσοδα της τάξης των 4,6 δισ. ευρώ, ενώ μέχρι το 2025 τα έσοδα αυτά θα πλησίαζαν τα 57 δισ. ευρώ.

Δύο χρόνια αργότερα, το ΤΑΙΠΕΔ αναζητά εναγωνίως 1.000 ακίνητα για να δημιουργήσει ένα προϊόν τιτλοποίησης εσόδων από τα συγκεκριμένα ακίνητα. Στόχος είναι η άντληση 350 έως 500 εκατ. ευρώ από τη συγκεκριμένη τιτλοποίηση.

Ωστόσο, τόσο η διαλογή όσο και οι προσδοκίες από τα συγκεκριμένα ακίνητα έχουν ψαλιδιστεί. Η διαλογή «σκοντάφτει» στα νομικά και πολεοδομικά προβλήματα που φέρουν τα συγκεκριμένα ακίνητα και τα οποία πρέπει πρώτα να ξεκαθαριστούν, ενώ παράλληλα φαίνεται τώρα ότι τα περισσότερα από αυτά έχουν χαμηλή εμπορική αξία. Ως συνέπεια η τιτλοποίηση, η οποία θ’ αποτελούσε τη μεγα-αποκρατικοποίηση του 2014, τώρα μετατίθεται για το 2015.

Η ΕΤΑΔ προκήρυξε πριν από λίγες ημέρες διαγωνισμό πρόσληψης τριών εταιρειών που θα «ξεκαθαρίσουν» τους τίτλους 3.000 ακινήτων, με προτεραιότητα στη συγκέντρωση των πρώτων 1.000 που θα αξιοποιηθούν στην τιτλοποίηση. Η υποβολή προσφορών θα γίνει στις 17 Σεπτεμβρίου.

ΟΔΙΕ: Μία μόνο  η προσφορά

Παρά το γεγονός ότι για την ιδιωτικοποίηση του μοναδικού ιππόδρομου της χώρας συμφωνούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι (εργαζόμενοι, ιδιοκτήτες αλόγων, προπονητές κ.ά.) και πιθανώς ακόμη και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η αποκρατικοποίηση υλοποιείται με την «ψυχή στο στόμα». Το ΤΑΙΠΕΔ, έπειτα από διετή προσπάθεια, για άλλη μια φορά, παλεύει με μία μόνο προσφορά, αυτή της Intralot. Μάλιστα επείγεται να κλείσει την αποκρατικοποίηση, δεδομένου ότι η παράταση που έχει λάβει από την Κομισιόν για την εκκαθάριση του ΟΔΙΕ λήγει στις 29 Σεπτεμβρίου. Η ελληνική πλευρά συμφώνησε προς την κατεύθυνση αυτή, καθώς η παραχώρηση του ακινήτου διεξαγωγής των ιπποδρομιών στο Μαρκόπουλο θεωρείται κρατική ενίσχυση.

Η έκβαση του διαγωνισμού για την αποκρατικοποίηση του ιπποδρόμου θα κριθεί την ερχόμενη εβδομάδα, όταν θα συνεδριάσει το Δ.Σ. του ΤΑΙΠΕΔ να αποφασίσει αν θα κάνει δεκτή την πρόταση της Intralot. Ωστόσο είναι άγνωστο ποιο συμβούλιο θα λάβει τη σχετική απόφαση, δηλαδή το απερχόμενο (Μανιατόπουλος, Εμίρης) ή το νέο (Κονδύλης, Μπουχώρης). Η αποκρατικοποίηση, πάντως, συντελείται στη χειρότερη περίοδο, δεδομένου ότι τα έσοδα στον ιππόδρομο έχουν υποχωρήσει στο 1/5 από το 2004 μέχρι σήμερα. Στην πράξη ο ιππόδρομος σήμερα λειτουργεί «φεσώνοντας» το Δημόσιο με τους οφειλόμενους φόρους, τα ασφαλιστικά Ταμεία με τις οφειλόμενες εισφορές, τους προμηθευτές και τη ΔΕΗ, η οποία διέκοψε δύο φορές μέχρι σήμερα την παροχή ρεύματος.

Πηγή